گزارش،
آرامگاه فرزند امام هشتم در قزوین میزبان مسافران نوروزی
نور معرفت: قزوین امامزاده حسین(ع) قزوین شاخص ترین امامزاده پهنه مینودری است؛ بقعه متبرک شاهزاده حسین فرزند بلافصل امام رضا (ع) که در سال 201 هجری وفات کرده و بعد از قرن سوم زیارتگاه مردم بوده است.
روند شهرسازی و گسترش مناطق مسکونی در قزوین، بعد از ورود اسلام به این سرزمین در سال ۲۴ هجری شتابی دوچندان گرفت و در مدتی کوتاه به عنوان «باب الجنه» یا «دروازه بهشت» نامیده شد.
پس از اسلام و گسترش علم در پهنای جغرافیایی اسلام، قزوین نیز همیشه مهد پرورش علما و عرفایی بوده است که اگر بخواهیم از آنان نام ببریم بالاتر از دو ساعت طول خواهد کشید، به همین دلیل این دیار مینودری به دارالمؤمنین شهره است.
دیار مینودری همیشه محل آمد و شد بزرگان بوده است برای همین امامزادگان بسیاری در این شهر آرمیده اند و الان این استان دارای ۲۲۶ امامزاده، ۲۰ بقعه متبرکه، یک بقعه انبیاء و چهار مقبره است.
بیش از ۱۳۰۰ اثر تاریخی استان قزوین به ثبت رسیده که تعداد بناهای مساجد، امامزادگان و مدارس که جزو بناهای تاریخی به شمار می روند نیز ۳۰۰ اثر است یکی از این آثار تاریخی امامزاده حسین(ع) است.
در سال ۲۰۱ هجری قمری هنگامی که امام هشتم شیعیان علی بن موسی الرضا (ع)، از قزوین عبور می کند بطور پنهانی به خانه یکی از یاران مورد اعتماد خود به نام «داود بن سلیمان غازی» یکی از محدثین و دانشمندان معروف قزوینی و راوی «صحیفه الرضا» -که ظاهراً حال در مسجد سوخته چنار و در کنار مزار شیخ علک قزوینی واقع در خیابان نادری مدفون است- وارد می شود و فرزند دوساله اش به نام حسین در همان جا دارفانی را وداع می گوید و در گورستان جنوبی شهر قزوین به خاک سپرده می شود.
این گفته به نقل از سلیمان غازی در کتاب «التدوین فی اخبار قزوین» نوشته «امام ابوالقاسم عبدالکریم بن محمد قزوینی رافعی شافعی» آمده است. اتاقکی که بر مقبره حسین می سازند بقعه ای است که حال در قسمت جنوبی شهر پابرجا است و گواه دوستی مردم این خطه با اسلام و اولیای الهی است.
عبدالجلیل قزوینی در قرن ششم درباب ارادت مردم قزوین به امامزاده حسین(ع) آورده است «اهل قزوین –شیعه و سنی– به تقرب به زیارت ابوعبدا… الحسین بن رضا می روند».
نخستین ضریح امامزاده حسین (ع) از چوب ساده است و ۶۰۰ سال بعد ضریحی زیبا و نفیس به دست فخرالدین حسن زرندی در ۸۰۶ هجری با کتیبه ای مربوط به نسب صاحب مزار و تاریخ مرگ وی در آن محل نصب می شود.
عمارتی که هم اکنون پابرجا است در زمان سلطنت شاه طهماسب صفوی به سال ۹۶۷ هجری تولید شده است و به شماره ۲۳۹ در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است.
معماری منحصربه فرد و زیبای عمارت اصلی آرامگاه
عمارت اصلی آرامگاه امامزاده حسین (ع) با مساحتی در حدود ۷۲۰ مترمربع در وسط محوطه بزرگی که صحن نامیده می شود قرار دارد.
بنای شکوهمند امامزاده حسین(ع) در حمله مغول و کشمکش های دوره صفوی لطمه کلی دیده و بازسازی شده و به جز ضریح نفیس چوبی که از شاهکارهای بی ظیر منبت کاری و گره چینی مجوف شمرده می شود و از سال ۸۰۶ هجری باقیمانده، بقیه بنا از آثار صفوی (شاه طهماسب و شاه صفی) و قاجار (ناصرالدین شاه) است.
صحن امامزاده دارای دو در ورودی اصلی شمالی و جنوبی و دو در فرعی شرقی و غربی است. درب شمالی دولنگه است و با ارتفاع سه متر و عرض دو متر و با دماغه ای به بلندی سه متر و قطر ۱۲ سانتی متر از چوبی بسیار محکم و به طرز بسیار زیبایی با شیوه گره، منبت کاری شده است؛ این درب نفیس در دوره شاه طهماسب صفوی و با هزینه ای برابر با ۱۸ هزار تومان تولید شده است. درب جنوبی عمارت خاتم کاری است که برخی از قسمت های آن ریخته است و درب های شرقی و غربی آن ساده است.
آستانه سردر شمالی توسط سعدالسلطنه –فرماندار قزوین در زمان ناصرالدین شاه– بازسازی شده و نقوش هندسی، تزئینات کاشی هشتی زیبای ورودی، درهای بلند و ۶ مناره کوچک بر فراز آن، تشخص ویژه ای به بنا بخشیده است. صحن بزرگ امامزاده که با ۵۲ ایوانچه گرداگرد بقعه را فرا گرفته نمونه اعلای هنر کاشی کاری و معماری دوره قاجار است.
مقطع داخل حرم به صورت دوازده ضلعی است و در چهار طرف آن چهار رواق بنا شده که درب ورود به حرم از ایوان و رواق شمالی است؛ درهای شرقی و غربی فاقد تزئینات چشم گیر، درِ جنوبی خاتم کاری و درِ شمالی از آثار دوره شاه طهماسب صفوی است که با منبت کاری زیبایی تزیین شده و کتیبه ای به تاریخ ۹۶۷ هـ. ق دارد. عمارت بقعه که در وسط صحن قرار گرفته، شش گوشه و مزین به آئینه کاری با طرح بتّه جقّه و قاب سازی هایی بیضوی از گچ بری و کاشی کاری نفیس است.
دو نگاره دیواری از نقاشان قاجاری در حرم مطهر و کتیبه هایی از خوشنویسان آن دوره در چهار رواق کوچک پیرامون حرم خودنمایی می کند. سقاخانه هشت ضلعی نسبتاً بزرگی نیز در روبه روی بقعه قرار دارد که بر شکوه بنا افزوده است. طرح خاص سر در ایوان اصلی و نوع کیفیت تزئینات و فضاهای داخلی، رسمی بندی فضای داخلی گنبد خانه و تزئینات گچبری همراه با آیینه کاری آن، ارتفاع گرفتن پوش بالایی گنبد با تزئینات کاشی بمنظور تظاهر بیشتر بنا از فاصله های دور، نفاست درها و ضریح، از خاصیت های مهم بقعه شاهزاده حسین (ع) بشمار می رود.
در ازاره های رواق شمالی، ایوان، کفش کن ها و کف آنها و نیز در ازاره های خارج از بنا سنگ های مرمر بزرگ و گران قیمتی به کاررفته که برخی از قطعات آن بسیار نفیس است.
ازاره داخل حرم و محوطه زیر گنبد را با کاشی های گل وبوته ای برجسته ای زینت داده اند و کف حرم را با کاشی کاری مفروش کرده اند و ایوان های حرم و سطح داخلی گنبد آیینه کاری شده و سطح خارجی گنبد کاشی کاری است.
وجود هشت کتیبه تاریخ دار در امامزاده حسین(ع)
کتیبه ها بزرگ ترین و ارزشمندترین متونی هستند که تاریخ ساخت بنا، تجدید بنا و مشخصات فرهنگی و هنری دوره ای تاریخ یک مکان را معرفی می کنند، در مجموعه آرامگاه امامزاده حسین(ع) مجموعاً هشت کتیبه تاریخدار وجود دارد.
آئینه کاری های ایوان های حرم و سطح داخل گنبد در سال ۱۲۹۳ هجری قمری بوسیله حاج محمدباقر امینی آئینه کاری شده است و دختر مرحوم محمد قلی خان خلعتبری (امیر انتصار) در سال ۱۳۱۲ هجری شمسی تجدید آئینه کاری ایوان را انجام داده است.
حاجی محمدعلی آقا امینی کاشی کاری گنبد را در سال ۱۳۱۸ هجری قمری انجام داده و علی اکبر آقا فرزند حاجی رحیم آقا قزوینی (صاحب کارخانه پارچه بافی) سردابه حرم، کف ضریح و قسمتی از دیوارها را در سال ۱۳۲۰ شمسی مرمت کرده است.
اکبر ساربان نیز مرمت قسمت های شرقی را بین سالیان ۱۳۲۲ تا ۱۳۲۵ و اداره دیرینه شناسی بدنه و طاق های سه ضلع جنوبی را بین سالیان ۱۳۲۵ تا ۱۳۲۷ بر عهده داشته است.
محوطه حیاط آرامگاه یا صحن با مساحتی در حدود ۴۱۰۰ مترمربع از سه طرف شمال، شرق و غرب، مستوی الشکل و از طرف جنوب انحنای هلالی شکل دارد.
دورتادور صحن در سه جانب شرقی، غربی و جنوبی از داخل صحن با دیوارهایی به صورت «طاق نما» بناشده است و کلیه ۵۲ طاق نما و حجرات با آجرتراش ساخته و با کاشی های رنگی تزیین شده اند که هر طاق نما چهار متر طول و دو متر عرض دارد و کف آنها با قطعات بزرگ سنگ مرمر مفروش است.
طاق نمای شمالی در طرفین راهروهای ورودی دارای ۱۰ باب حجره بزرگ است که این حجره ها دارای پنجره های چوبی با نام ارسی است که هر یک از آنها به آرامگاه خانواده ای اختصاص دارد.
در برابر درب بزرگ شمالی روبروی ایوان، طاق نمای بزرگی است که از جانب شرق و غرب آن دو راهرو به درازای سه متر و پهنای دو متر به دالان و درب وردی متصل است و زائران را از درب ورودی و اصلی بنا به صحن راهنمایی می کند. سقف دالان ها با آجرهای سبز و زرد و سیاه و در طرحی مارپیچی و بسیار زیبا تزیین شده است.
در فاصله بین دالان و ایوان شمالی، حوض آبی از جنس مرمر وجود دارد، کف حیاط صحن و ازاره های آن (عمارت اصلی و طاق نما) تماماً با قطعات بزرگ سنگ مرمر مفروش است.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب