آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی مرجع فاضل و موسس مجمع جهانی اسلام در لندن
به گزارش نور معرفت، «آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی»، مرجع تقلید بزرگ شیعیان و مؤسس مجمع جهانی اسلام در لندن، در ۲۴ جمادی الثانی ۱۴۱۴ هجری قمری (۱۸ آذر ۱۳۷۲ هجری شمسی) در سن ۹۸ سالگی در شهر قم دارفانی را وداع گفت. وی بعد از تحصیلات حوزوی در قم و نجف، به مقام اجتهاد رسید و به تدریس و تربیت شاگردان برجسته ای چون آیت الله ناصر مکارم شیرازی و آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی پرداخت. آیت الله گلپایگانی در تأسیس مؤسساتی چون بیمارستان آیت الله گلپایگانی، مدارس علمیه و دارالقرآن الکریم نقش بسزایی داشت و با تأسیس مجمع جهانی اسلام در لندن، به ترویج معارف اهل بیت(ع) در سطح بین المللی پرداخت.
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، در ۲۴ جمادی الثانی ۱۴۱۴ هجری قمری (۱۸ آذر ۱۳۷۲ هجری شمسی)، آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی، یکی از مراجع بزرگ و تأثیرگذار شیعه، در شهر قم فوت کرد. ایشان علاوه بر مرجعیت دینی، بعنوان مؤسس مجمع جهانی اسلام در لندن، نقش مؤثری در گسترش معارف اسلامی در سطح بین المللی داشتند. خدمات ایشان به جامعه اسلامی، به ویژه در زمینه ی تعلیم و تربیت، تأسیس مؤسسات فرهنگی و اجتماعی و نقش آفرینی در تحولات سیاسی و اجتماعی، همواره در حافظه تاریخ باقی خواهد ماند.
آیت الله گلپایگانی با تعهد به اصول و ارزش های اسلامی، همواره در راه دفاع از حق و عدالت گام برداشتند. فعالیتهای علمی و اجتماعی ایشان نه تنها به شیعیان بلکه به مسلمانان سایر مذاهب هم الهام بخشیده است. تلاشهای پیگیر ایشان برای ترویج تفکرات خاندان (ع) و توسعه فرهنگی در جامعه اسلامی، میراثی جاودانه از ایشان به یادگار گذاشته است.
تولد و دوران تحصیلات
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی در ۱ فروردین ۱۲۷۸ هجری شمسی در روستای گوگد از توابع شهرستان گلپایگان در استان اصفهان به دنیا آمد. وی از کودکی تحت تربیت دینی قرار گرفت و تحصیلات خویش را ابتدا در زادگاه خود و سپس در حوزه علمیه اراک شروع کرد. آیت الله گلپایگانی در سن جوانی برای ادامه تحصیلات به قم مهاجرت کرد و در محضر اساتیدی چون آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی و آیت الله بروجردی کسب علم کرد. ایشان از همان اول با استعداد و اجتهاد عمیق خود به سرعت در حوزه های مختلف علمی پیشرفت کرد.
در دوران تحصیلات، آیت الله گلپایگانی علاوه بر مباحث فقهی، به علوم عقلی و فلسفی هم علاقه مند بود. ایشان با روش های آموزشی نوین و سنتی ترکیب کرده و شاگردان زیادی تربیت کرد. از جمله مهم ترین اساتیدی که تاثیر زیادی در شکل گیری شخصیت علمی ایشان داشتند، آیت الله بروجردی بود که به او در زمینه های مختلف فقه و اصول راهنمایی های ارزشمندی ارائه نمود. مصداق واقعی دیگر، تلاش های علمی و فرهنگی او در حوزه علمیه قم است که به تدریج مرکز آموزش عالی شیعه در ایران شد.
در طول این دوران، آیت الله گلپایگانی به مباحث اخلاقی هم توجه ویژه ای داشت و تاکید زیادی بر تقویت ارتباط با مردم و تعاملات اجتماعی داشت. مصداق تاریخی این توجه، مشارکت در حل مشکلات اجتماعی و مسائل سیاسی مردم بود که وی را به یکی از شخصیت های برجسته ی روحانی در آن دوران تبدیل کرد.
مرجعیت و فعالیتهای اجتماعی
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی بعد از درگذشت آیت الله بروجردی، بعنوان مرجع تقلید شناخته شد و جایگاه بسیار مهمی در حوزه علمیه قم پیدا کرد. ایشان مرجعیتی را که با انسجام علمی و اخلاقی همراه بود، توسعه داد و توانست پایه های فقهی محکمی برای جامعه شیعی فراهم آورد. آیت الله گلپایگانی در این دوران، مسائل مختلفی همچون حجاب، دیه، معاملات و سایر مسائل مستحدثه را مورد بررسی قرار داد و فتاوای دقیق و مستدل عرضه کرد.
آیت الله گلپایگانی در کنار مسائل فقهی، به امور اجتماعی و فرهنگی هم توجه ویژه ای داشت. وی با تأسیس مراکز آموزشی، مدارس دینی و مؤسسات پژوهشی، نقش بسزایی در رشد علمی و دینی طلاب و روحانیون داشت. مصداق بارز این تلاش ها، تأسیس کتابخانه های عمومی و مراکز پژوهشی در شهر قم است که خیلی از شاگردان در آنجا به پژوهش و آموزش می پرداختند.
از دیگر خصوصیت های مرجعیت آیت الله گلپایگانی، تعامل منطقی و همراه با مشورت با سایر علمای بزرگ بود. او با علمای برجسته ای چون امام خمینی(ره)، آیت الله محقق داماد و آیت الله طباطبایی در مسائل مختلف به مشورت پرداخت و این همفکری ها باعث وحدت هرچه بیشتر حوزه های علمیه شد.
آثار و تألیفات
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی در طول دوران زندگی خود آثار ارزشمندی از خود به جا گذاشت. یکی از مهم ترین آثار ایشان، کتاب «تحریر الوسیله» است که در زمینه فقه به نگارش درآمده و بعنوان مرجع مهم فقهی در اختیار خیلی از طلاب و مجتهدان قرار دارد. این کتاب با دقت و عمق علمی بالا نوشته شده و مسائل مستحدثه را با استدلال های قوی بررسی می کند. مصداق واقعی دیگر، رساله های علمی مختلف ایشان در زمینه هایی همچون اصول فقه، معاملات و عبادات است که تاثیر زیادی بر جامعه علمی شیعه گذاشته است.
آثار تفسیر قرآن هم یکی دیگر از برجستگی های علمی آیت الله گلپایگانی است. وی با تفسیر آیات مختلف قرآن و عرضه دیدگاه های دقیق و محققانه، جایگاه بلندی در زمینه تفسیر قرآن کریم پیدا کرد. مصداق تاریخی این تاثیر، استفاده مراجع دیگر همچون آیت الله خوئی از این تفاسیر برای آموزش و پژوهش است.
همچنین، آیت الله گلپایگانی مقالات و سخنرانی هایی در رابطه با مسائل اجتماعی و سیاسی داشته که در آنها به مشکلات جامعه شیعه پرداخته و راهکارهای مناسب ارائه نمود. این مقالات بخصوص در مسائل حقوقی و حجاب، نقش بسزایی در جهت دهی به جامعه دینی داشتند.
نقش در شکل گیری حوزه علمیه قم
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی در سالهای فعالیت خود، تاثیر بسزایی در گسترش حوزه علمیه قم داشت. ایشان علاوه بر تدریس و تربیت شاگردان متعدد، نقش مؤثری در بنیان گذاری و توسعه مدارس و مکتب های مختلف دینی ایفاء کرد. مصداق بارز این نقش، تأسیس مدرسه حجتیه و مشارکت فعال در گسترش دروس تخصصی و غیرتخصصی در حوزه های مختلف علمی است.
حوزه علمیه قم در دوران مرجعیت آیت الله گلپایگانی به مرکزیت و رشد علمی زیادی دست یافت. این حوزه در زمینه های فقه، اصول، کلام، فلسفه و اخلاق به یکی از بزرگ ترین مراکز علمی جهان شیعه تبدیل شد. مصداق تاریخی دیگر، وجود شاگردانی مانند آیت الله مصباح یزدی و آیت الله جوادی آملی است که در حوزه علمی و فلسفی از شاگردان ایشان بوده اند و در معرفی معارف اسلامی نقش برجسته ای داشته اند.
آیت الله گلپایگانی به سبب اشراف کامل بر مسائل روز و تطبیق اصول فقهی با زمانه، آثار مهمی از خود به یادگار گذاشت که بعنوان ستون های اصلی علوم اسلامی شناخته می شوند. این تأثیرات همچنان در حوزه علمیه قم و سایر مراکز دینی محسوس است.
تلاش های بین المللی
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی علاوه بر فعالیتهای علمی و داخلی، تلاشهای بین المللی گسترده ای هم داشت. ایشان در سالهای مختلف با علمای جهان اسلام ارتباط برقرار کرد و در جهت وحدت دنیای اسلام گامهای بلندی برداشت. مصداق واقعی این تلاش ها، تأسیس مجمع جهانی اسلام در لندن است که بعنوان مرکزی برای تبادل علم و فرهنگ اسلامی فعالیت داشت.
ملاقات های ایشان با علمای مختلف جهان اسلام بخصوص در کشورهای عربی، اهمیت بالای ی در اتحاد مسلمانان در مقابل مسائل مشترک داشت. مصداق تاریخی دیگر این تلاش ها، نقش آفرینی آیت الله گلپایگانی در کنفرانس های علمی و دینی بین المللی بود که با حضور رهبران و اندیشمندان مختلف برگزار می شد.
یکی از اقدامات برجسته ی ایشان، ترویج شیوه های اعتدالی و اجتهادی در مسائل فقهی بود که باعث وحدت بیشتر میان مسلمانان شد. این رویکرد توانست اختلافات فرقه ای را کم کند و در عین حال جایگاه علمای شیعه را در بین اهل سنت تثبیت کند.
تعامل با حکومت و سیاست
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی همواره بر استقلال حوزه علمیه و عدم دخالت در امور سیاسی تاکید داشت، اما این به معنای عدم توجه به مسائل اجتماعی و سیاسی نبود. ایشان با عنایت به شرایط روز، همواره دیدگاه های علمی و دینی خویش را با حساسیت هایی که در هر دوره داشت، مطرح می کرد. مصداق بارز این رویکرد، ارتباط ایشان با حکومت های وقت بود که همیشه در قالب حفظ اصول دینی و عدم ورود به مسائل حکومتی صورت می گرفت.
آیت الله گلپایگانی در خیلی از مسائل سیاسی و اجتماعی نظرات خویش را از راه بیانیه ها و خطبه های نماز جمعه اعلام می کرد. این نظرات به طور عمده با تاکید بر اصول فقهی و اخلاقی بودند و برای حفظ مصالح عمومی جامعه صورت می گرفت. مصداق تاریخی دیگر، واکنش های ایشان به مسائل حساس مانند انقلاب اسلامی و پشتیبانی از اقدامات مردمی بود، بدون اینکه به شکل مستقیم وارد سیاست های اجرایی شوند.
یکی دیگر از خصوصیت های تعاملی ایشان، مشورت با علمای دیگر در مسائل حکومتی بود که باعث همگرایی بیشتر میان مراجع و روحانیت می شد. این مورد باعث تثبیت جایگاه ایشان در بین عموم مردم و مسؤلان کشور شده بود.
مبارزات ضد استعمار و استبداد
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی در طول دوران فعالیت خود، مبارزه با استعمار و استبداد را سرلوحه ی کارهای خود قرار داده بود. وی همواره بر ضرورت حفظ استقلال و هویت اسلامی جامعه تاکید داشت و در مقابل نفوذ بیگانگان موضع گیری قاطع داشت. مصداق تاریخی این مبارزات، فعالیتهای ایشان در دفاع از مراجع دیگر همچون آیت الله کاشانی در مقابل فشارهای سیاسی و فرهنگی بود.
آیت الله گلپایگانی در کنار ترویج آموزه های دینی، با نفوذ افکار غربی و الحادی بشدت مبارزه کرد. ایشان با برگزاری مجالس و سخنرانی های مختلف، به مردم اخطار می داد که نباید اجازه دهند ارزش های اسلامی تحت تاثیر فرهنگ های بیگانه قرار گیرد. مصداق دیگر، حضور فعال ایشان در جریان نهضت ملی شدن صنعت نفت بود که با پشتیبانی از آیت الله کاشانی و دیگر علمای مبارز، در حفظ حقوق ملت ایران نقش آفرینی کرد.
این تلاش ها باعث شد که آیت الله گلپایگانی به یکی از چهره های شاخص مبارزات اسلامی ضد سلطه استبداد و استعمار تبدیل گردد. رویکرد او همواره بر محور پشتیبانی از حق و عدالت بود که در تمامی مراحل زندگی علمی و اجتماعی او مشهود بود.
موسس مجمع جهانی اسلام در لندن
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی در دهه های آخر عمر خود، با عنایت به گسترش ارتباطات بین المللی و اهمیت وحدت مسلمانان، مبادرت به تأسیس مجمع جهانی اسلام در لندن کرد. این مجمع با هدف تقویت روابط علمی و فرهنگی میان شیعیان و سایر مسلمانان در سراسر دنیا، فعالیت کرد. مصداق تاریخی این اقدام، پذیرش علمای برجسته ای از سراسر دنیا اسلام بود که در جلسات و کنفرانس های این مجمع حضور داشتند و در جهت توسعه‌ی آموزه های اسلامی همکاری می کردند.
تأسیس مجمع جهانی اسلام، علاوه بر تقویت ارتباطات علمی، نقش مهمی در معرفی اسلام واقعی به جهانیان داشت. این مجمع با انتشار کتاب ها و مقالات مختلف، به نقد تفکرات افراطی و تکفیری پرداخته و به ترویج اندیشه های اعتدالی پرداخت. مصداق دیگر تلاشهای مجمع، برگزاری سمینارها و کارگاه های آموزشی برای جوانان مسلمان در جهت تقویت هویت اسلامی و مقابله با تهدیدات فرهنگی بود.
این مجمع همینطور نقش بسزایی در معرفی چهره های برجسته ی علمای شیعه به جهانیان داشت. مصداق تاریخی این فعالیتها، برگزاری نشست های بین المللی با حضور شخصیت های برجسته مانند امام موسی صدر و آیت الله خمینی(ره) بود که زمینه ی وحدت هرچه بیشتر مسلمانان را فراهم می کرد.
مجموعه ی این اقدامات، نشان دهنده ی دیدگاه جامع و جهانی آیت الله گلپایگانی نسبت به مسائل روز جهان اسلام و تلاشهای ماندگار ایشان در تقویت ارزش های اسلامی در سطح بین المللی بود.
تأثیرات سیاسی و اجتماعی
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی در زمینه های سیاسی و اجتماعی هم تأثیرات عمیقی از خود به جای گذاشت. وی همواره بر وحدت حوزه و دانشگاه تأکید داشت و معتقد بود که بدون همراهی این دو نهاد نمی توان به توسعه و پیشرفت جامعه دست یافت. مصداق تاریخی این نظر، حمایت مستمر ایشان از همکاریهای علمی بین حوزه و دانشگاه بود که به تدریج آثار علمی و فرهنگی آن در جامعه مشهود شد.
ایشان همینطور نقش برجسته ای در آموزش اصول انقلاب اسلامی به نسل جدید ایفاء کرد و در خیلی از بیانیه ها و سخنرانی های خود، جوانان را به حفظ اصول اسلامی و کوشش برای اصلاح جامعه دعوت می کرد. مصداق دیگر این نقش، حمایت ایشان از گفتمان امام خمینی(ره) و نهضت اسلامی بود که به پیروزی انقلاب اسلامی ایران انجامید.
آیت الله گلپایگانی با تکیه بر نقش روحانیت در سیاست، تأثیرگذاری بی بدیلی در مسائل مهم اجتماعی و سیاسی داشت و همواره بر مبنای اصول اسلامی و منافع عمومی تصمیم گیری می کرد.
وفات و ادامه راه
آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی در تاریخ ۲۴ جمادی الثانی ۱۴۱۴ هجری قمری (۱۸ آذر ۱۳۷۲ شمسی) در قم فوت کرد و به دیار باقی شتافت. فقدان ایشان، ضایعه ای عظیم برای حوزه علمیه و جامعه اسلامی به حساب می آمد. اما آثار علمی و اخلاقی برجای مانده از ایشان، همواره یادآور تلاشهای بی وقفه ی ایشان در جهت رشد و تعالی جامعه اسلامی است. مصادیق واقعی این آثار، تأسیس مکتب فکری و تربیت شاگردانی همچون آیت الله العظمی خامنه ای و دیگر مراجع تقلید است که در راه علم و دین، راه ایشان را ادامه می دهند.
مرجعیت آیت الله گلپایگانی علاوه بر نقش علمی، در حفظ وحدت و انسجام حوزه های علمیه و تقویت ارتباط بین مراجع شیعه با یکدیگر، موثر بود. مصداق دیگر، ایجاد روابط نزدیک تر میان حوزه های علمیه قم و نجف اشرف و تأثیرات آن در گسترش معارف اسلامی بود.
همچنان که ایشان در دوران حیات خود بعنوان ستاره ای در آسمان علم و اخلاق می درخشید، میراث علمی و معنوی او هم همواره در تاریخ اسلام باقی خواهد ماند و بعنوان الگویی برای نسل های آینده خواهد بود.
با توجه به مطالب فوق، «آیت الله سید محمدرضا گلپایگانی» با بیشتر از نیم قرن تلاش در زمینه های دینی، علمی و اجتماعی، تاثیر عمیقی بر جامعه اسلامی داشتند. مرجعیت ایشان و نقش آفرینی در تأسیس مجمع جهانی اسلام، به گسترش معارف شیعه در سطح بین المللی کمک شایانی کرد. همچنین، خدمات علمی و تربیتی ایشان در پرورش شاگردان برجسته، همچون آیت الله ناصر مکارم شیرازی و آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی، آثار ماندگاری در حوزه علمیه به جا گذاشت.
در نهایت، میراث فکری و عملی آیت الله گلپایگانی، علاوه بر جامعه ی شیعه، برای مسلمانان دیگر مذاهب هم الهام بخش بوده و خواهد بود. تلاشهای ایشان در راه حفظ اصول اسلامی و توسعه‌ی فرهنگ دینی، همچنان در ادامه ی مسیر علمی و اجتماعی جامعه ی اسلامی، راهنما خواهد بود.
منبع: nooremarefat.ir
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب