پلکان باستانی یافته پیوند اسطوره و تاریخ
نور معرفت: لرستان در ۱۵ کیلومتری غرب دره‌ی کهن خرم آباد، عارضه ای طبیعی رُخ نمون دارد که صلابت و هیبت آن بر کران تا کران کوهستان پیرامون سایه گسترانیده و چکاد رفیع آن از همیشه تا هنوز رهنمای بی بدیل رهپویان این گذرگاه تاریخی است.
این عارضه، کوهی است مقدس به نام یافته؛ تافته ای جدا بافته از رشته‌ی سفیدکوه، با ۲۷۵۰ متر ارتفاع از سطح دریا و دیواره هایی صخره ای و عمودی که رویشگاه انواع رستنی ها، بانک ژنتیکی گیاهان دارویی و درختان کهنسال، گاهواره‌ی تمدنی کهن، سکونتگاه انسان قبل از تاریخ، مآمن بزهای وحشی، سلطان صخره های ناصعود که از دیر باز الهام بخش خلق آثار مفرغین به دست قدیمی ترین صنعتگران تاریخ، یعنی قوم کاسیت بوده است.
در دیواره جنوبی کوه یافته و تنگه ای به نام «قاژَه» یک رشته پلکان بر سینه‌ی کوه وجود دارد که به شکل دستکند از یک صخره‌ی صاف و عمودی تراشیده شده اند و سال هاست برای کوهنوردان و مردمان این دیار، چیستی و کارکرد آنان همواره مورد سوال است؟ در بالا و پائین این پلکان بقایای معماری تخریب شده و چندین فضای دستکند به همراه دو آب انبار بزرگ وجود دارد و حیرت هر بیننده ای را برمی انگیزد و نیامند توجه و حمایت دارد.
در این خصوص عطا حسن پور، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان امروز ۲۳ آبان ماه در حاشیه چهارمین «همایش بین المللی معماری دست کند» به ایسنا اظهار داشت: در لرستان ۵۴ معماری دستکند شناسایی کردیم که در نقشه مشخص است که بیشترین آنها در دره خرم آباد و اطراف آن واقع شده و یک سری مجموعه هم در شهرستان الیگودرز قرار دارد که نیازمند به اکتشافات و بررسی های بیشتری دارد.
وی با اشاره به اینکه موقعیت کوه یافته از جاده خرم آباد بسمت کوهدشت و کرمانشاه است و به لحاظ فرمت و شکل این کوه برادر بیستون کرمانشاه به حساب می آید، افزود: روی دیواره این کوه پلکانی قرار دارد و با این که بیشتر از هفت مرتبه با حضور محققان، باستان شناسان، زمین شناسان و کارشناسان خبره به آن صعود نماییم که بتوانیم کاربری آنرا تشخیص دهیم و برای این دیواره سخت و صعب العبور صخره نوردان تابحال ۲۲ مسیر دسترسی را باز کنند و ارتفاع این دیواره ۱۸۵۰ متر از سطح دریاست و به لحاظ زیست محیطی هم این کوه مامن بز کوهی است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان اظهار داشت: در بخش پایین این دیواره، بیشتر از هشت فضای معماری وجود دارد به جز فضاهای دستکندی که در بخش جنوب وجود دارد. در بخش بالا هم فضاهایی دست سازی وجود دارد؛ در این موقعیت کوه ۵۸ پلکان وجود دارد که خصوصیت خیلی خاص است که در این ارتفاع و این موقعیت از کوه یافته این پلکان را ایجاد کردند.
حسن پور افزود: در بخش پایین این دیواره یک آب انبار به طول ۱۷.۴۰ متر که چهار متر در بخش جنوب و دو متر از قسمت شمال به عمق سه متر عرض این آب انبار است.
وی بیان نمود: نحوه بالارفتن و پایین آمدن از پلکان بسیار دشوار است و قسمت انتهایی پلکان و بعد از ۵۴ پله یک جان پناه و سایبان دارد؛ در بالای پلکان یک آب انبار بزرگ(به طول ۱۵ متر و عمق چهار متر و عرض ۴.۲۰ متر) دیگر وجود دارد که در اطراف آن دستک های چوبی وجود دارد که توانستند آب را برای نوشیدن و تطهیر پاکیزه نگه دارند و با تبخیر در مقابل آفتاب سوزان کوه یافته مقابله کنند.
این پژوهشگر و دکتری دیرینه شناسی اظهار نمود: راس کوه یافته به نام «غار مغار» می شناسیم و دو آب انبار دستکند برای تأمین آب بوده که نمونه مشابه آنرا در کوه روبروی یافته تحت عنوان شهنشاه داریم که پلکان آن ۵۸ است و دسترسی به آن هم شبیه بهم است.
حسن پور خاطرنشان کرد: به همت پژوهشگاه میراث فرهنگی کشور، بخشی از سنگ های کوه یافته مورد آزمایش قرار گرفت و جواب این آزمایش نشان داد که کوه یافته به لحاظ منابع آبی بسیار غنی است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لرستان با اشاره به اینکه فضای قربانگاه در این کوه از بین رفته است، تصریح کرد: محافظت از این دست کند بسیار دشوار است و تنها کوهنوردان حرفه ای می توانند به این منطقه صعود کنند و سازمان گردشگری باید برای ساماندهی به کمک ما بیایند؛ چون بسیاری از گردشگران درخواست بازدید دارند اما چون مسیر صعب العبور است این امکان وجود ندارد.
وی اظهار داشت: در این منطقه سفال دوره اشکانی و سفال دوره میانی اسلامی وجود دارد اگر بخواهیم سفال ها را کاوش نماییم خیلی سخت است.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب