چكیده مقالات شماره بیست و هشتم فصلنامه سیاست متعالیه
چكیده مقالات بیست و هشتمین شماره فصلنامه سیاست متعالیه منتشر گردید.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، «فصلنامه سیاست متعالیه» توسط انجمن مطالعات سیاسی حوزه علمیه قم و با مدیرمسئولی حجت الاسلام منصور میراحمدی و سردبیری حجت الاسلام نجف لک زایی منتشر می شود که حاوی مقاله هایی از اساتید و پژوهشگران علوم سیاسی است. چکیده مقالات شماره بیست و هشتم، بهار ۹۹ عبارت است از: رویکرد امام خمینی در تفسیر سیاسی قرآن کریم نوشته علی سروش هدف پژوهش حاضر عرضه رویکرد تفسیر سیاسی امام خمینی، به مثابه یک رویکرد تفسیری اثربخش در تحولات سیاسی جهان اسلام بود. تبیین و گفتمان سازی این رویکرد تفسیری می تواند زمینه ساز بازگشت قرآن به متن تحولات جهان اسلام باشد. در این پژوهش به این سؤال پاسخ داده شد که رهیافت متفاوت امام خمینی در تفسیر سیاسی قرآن کریم چیست؟. این رویکرد مبتنی بر چارچوب نظری نظریه دوفطرت تبیین گردید. نتایج نشان داد که قرآن به مثابه یک مکتب سیاسی مستقل و کارآمد به یک گفتمان فراگیر در جهان اسلام تبدیل نشده است، چون که تفاسیر متحجرانه در جهان اسلام با بزرگ نمایی فروعات و به حاشیه راندن «مقاصد قرآن» از قرآن سیاست زدایی نموده اند، و رویکردهای ملتقطانه، قرآن را سکولار و به غیر از سیاست و جامعه تفسیر نموده اند و حاصل هر دو «مهجوریت قرآن» بوده است، بنابراین امروز اندیشه و کنش سیاسی در جهان اسلام متأثر از مقاصد قرآن نیست. اما رهیافت خاص و متفاوت امام خمینی در تفسیر سیاسی قرآن توانست قرآن را به مثابه یک مکتب سیاسی معرفی نماید و تأثیرات جدی در تحولات سیاسی ایران و انقلاب اسلامی در سطح بین المللی داشته باشد. مهم ترین اصول تفسیر سیاسی امام خمینی مقصدگرایی، مردم گرایی و عمل گرایی است. حاصل این اصول، رویکرد خاص تفسیری با عنوان «رویکرد راهبردی» خواهد بود، که درپی تحقق مقاصد قرآنی در جهان است. ضرورت اعتدال مدنی در فلسفه سیاسی اسلام از مرتضی یوسفی راد مسئله اصلی پژوهش این بود که با عنایت به مبانی دینی و الهی فلسفه سیاسی اسلامی و با اعتقاد به سرشت دوگانه مادی- معنوی، حیوانی- انسانی و شیطانی- الهی انسان از یک سو و اعتقاد به جایگاه خلیفه الهی انسان از طرفی، چه نوع نظم و نظامی می تواند ظرفیت ها و استعدادهای کمالی انسان در ابعاد نظری و عملی را شکوفا نموده و دستیابی به آمال و آرزوها را امکان پذیر سازد. نتایج پژوهش که با روش تحلیل مفاهیم و استدلال فلسفی انجام شد، نشان داد که دستیابی به آمال و آرزوهای شناخته شده در فلسفه سیاسی اسلامی ضرورتاً از راه نظم و نظام سیاسی مبتنی بر اعتدال مدنی امکان پذیر می باشد. در این صورت فلسفه سیاسی اسلامی نه غیر واقع گرا و آرمانی، بلکه واقع گرا بوده و حقیقت آن مبتنی بر خردورزی از چگونگی ایجاد و استقرار نظم و ثباتی است که از راه شناخت حقیقت فضائل و رذائل و تدبیر در نحوه‌ی استقرار فضائل و دوری و جلوگیری از رذائل (بی عدالتی، تجاوز به حقوق دیگران و…) می باشد. همینطور خردورزی فلسفه سیاسی پیش از آن که از سنخ ماهیت شناسانه و تدبیر و تجویز آرمان ها باشد، از نوع تدبیر در پیشگیری و بسترسازی است. جایگاه عقلانیت در شکل گیری مراحل رسیدن به تمدن نوین اسلامی از دیدگاه امام خمینی و آیت الله خامنه ای به قلم سید شهاب لاجوردی و مسعود معینی پور هدف پژوهش حاضر شناسایی جایگاه عقلانیت بعنوان یکی از ارکان شکل گیری تمدن نوین اسلامی در تحقق مراحل پنج گانه این تمدن در اندیشه امام خمینی و آیت الله خامنه ای بود. در این راستا، مطالب مکتوب امام خمینی، خصوصاً در کتاب های شرح حدیث جنود عقل و جهل، شرح چهل حدیث و بیانات ایشان در صحیفه نور و همینطور بیانات مقام معظم رهبری در طول سال های رهبری و زعامت ایشان مورد واکاوی و مداقه قرار گرفت. نتایج تحقیق از آن حکایت می کند که عقلانیت در شکل گیری تمام مراحل تمدن نوین اسلامی نقش اساسی و محوری دارد و تمامی سفارش ها و راه کارهایی که توسط امام خمینی و آیت الله خامنه ای به منظور رسیدن به تمدن نوین اسلامی مطرح شده، منطبق با جنود عقلی است که در حدیث شریف جنود عقل و جهل مطرح گردیده است. به هر میزان که جنود عقل در یک تمدن شکوفا و متجلی شوند، آن تمدن به سمت تعالی و غایت قصوای خود که سعادت بشر می باشد، دست خواهد یافت و تمدن متعالی را شکل می دهد و در نقطه مقابل هم به هر مقدار که از جنود جهل تبعیت کند، به سمت اسفل السافلین حرکت خواهد نمود و تمدن متدانی را شکل خواهد داد. تحلیل محتوای زبان شناختی خصوصیت های «صلح» از منظر امام خمینی نوشته سید عبدالمجید طباطبایی لطفی، طاهره قاسمی و عصمت السادات طباطبایی لطفی هدف پژوهش حاضر تحلیل محتوای زبانشناختی خصوصیت های صلح از دیدگاه امام خمینی بود و کوشش کرد تا با مقابله داده ها با شاخصهای ایجابی و سلبی پیشنهادی گالتونگ، خوانشی مبتنی بر تحلیل محتوای زبانشناختی از مفهوم صلح در اندیشه امام خمینی عرضه نماید. در این راستا، بعد از استخراج ۱۲۰ جمله با مضمون صلح و دسته بندی آنها برپایه دو خصوصیت بایدها و نبایدها، مشخص شد که صلح از منظر امام خمینی مفهومی است که دارای زوایای فقهی، سیاسی و اخلاقی می باشد. نتایج نشان داد، صلح در بینش امام خمینی در قالب معرفتی اسلام قرار می گیرد. دیدگاه امام خمینی از دو لایه نسبت به صلح برخوردار می باشد. در لایه جهانی آن، ملاحظات بین المللی در نظر گرفته شده، و در لایه ملی آن مصلحت های ملی لحاظ شده است. بعلاوه، امام خمینی در بیانات خود طبق الگوی گالتونگ هم رویکرد سلبی و هم رویکرد ایجابی به صلح دارد. نگرش امام خمینی را هم یکی از نمونه های سیاسی- فقاهتی در نظر گرفت که بعد فقاهتی آن بیشتر مجال بروز در گستره ملی را پیدا کرده و بُعد سیاسی آن علاوه بر گستره ملی در عرصه بین المللی هم به ظهور رسیده است. مبانی کلامی فقهی خواجه نصیرالدین طوسی در تعامل با حکومت عباسیان به قلم مریم سعیدیان جزی و لیلا جنترانی هدف این تحقیق بررسی چگونگی و علل مواجهه خواجه نصیرالدین طوسی با عباسیان و هم ریشه یابی اندیشه و رفتار سیاسی خواجه برپایه آثار ایشان در مبانی کلامی و فقهی قابل استخراج است. اهمیت تحقیق در آن است که در جهت فهم مبانی و اصول اندیشه شیعی، به تبیین مبانی خواجه بعنوان یکی از اندیشمندان مسلمان شیعی در تعامل با حکومت عباسیان می پردازد. وی با فهم دقیق و اصولی از آموزه های وحیانی و معارف خاندان (ع) و تجارب پیشین شیعه، قواعد مهمی را در حوزه اندیشه سیاسی استنباط کرد که پیامد آن مواجهه صحیح با واقعیت های معاصر و زمینه سازی برای ظهور و بروز تفکر شیعی در حوزه اندیشه اجتماعی و سیاسی بود. روش پژوهش از نوع مطالعه کلامی و تاریخی بوده و نتایج نشان داد، مبانی نظری خواجه طوسی برگرفته از اصول اعتقادی شیعه، توحید و امامت است. وی حکومت را لازمه زندگی بشر می داند، چون که انسان فطرتاً اجتماعی است. حاکمیت را تنها حق خداوند و افراد مأذون از جانب خدا می داند. وی برپایه حسن و قبح عقلی، حکومتی را مطلوب و ذاتاً دارای مشروعیت می داند که حاکم آن امام معصوم و منصوب از جانب خدا باشد، یا امام فرد یا افرادی را بعنوان نایب خاص یا عام خود بر این امر مهم معرفی کرده باشد. لذا، حکومت عباسیان غاصب خلافت است. خواجه برپایه مبانی فکری خود که برگرفته از آیات و روایات امامان معصوم (ع) است و برپایه منافع مسلمانان، خاصه تشیع، با استفاده از قواعدی مانند تقیه، عدالت، امامت و… با حکومت عباسیان تعامل داشت. مقدمه ای بر عرفان اجتماعی در پرتو نهضت حسینی از محمدجواد رودگر هدف پژوهش حاضر پرداختن به این سؤال اساسی بود که آیا نهضت حسینی از قابلیت و ظرفیت لازم و کافی برای درک و دریافت عرفان اجتماعی و سلوک جهادی – انقلابی تمدن ساز برخوردار است؟ روش پژوهش با رویکرد نقلی- عقلی بوده و نتایج نشان داد عاشورا که فعل معصوم (ع) و نهضت کربلا نهضتی پویا و پایا می باشد، جامع نبوت و امامت و رسالت و ولایت در بقای اسلام ناب محمدی (ص) است، عرفان اجتماعی را با گزاره ها و آموزه های جهادی – حماسی، عقلی – عشقی و عدالت گستری و حقیقت محوری با جان مایه توحیدی در اختیارمان نهاد. نهضت حسینی، عرفان و عارفان اجتماعی را در معارفی که در خطبه ها، نامه ها، کلمات قصار و گفتگوها، اشعار و رجزخوانی ها از جانب سیدالشهداء و یاران خاص و عام آن امامی که مصباح هدایت و کشتی نجات بود و هست ظهور یافت، معرفی نمود تا عرفان ناب اسلام و اسلامی تدین ساز و تمدن پرداز بعنوان عرفان معیار، سلوک سنجش گر و شهود شاخص متجلی در میدان جهاد و شهادت، اسوه و شاهد قرار گیرد. در تحقق عرفان اجتماعی در پرتو نهضت حسینی، مقامات عرفانی با روح و رائحه اجتماعی و نشان و نشانی های انقلابی – جهادی تبیین و تحقق یافت تا روشن شود که مفاهیم عرفانی و آموزه های سلوکی خنثی و منفعل نبوده و از هویت فعال و ماهیت حماسی برخوردار می باشند و عرفان اهل بیتی، عرفان عقلانیت و عدالت و معنویت تمام عیار است، عرفانی که دارای جهت گیری ها و موضوعات و مواضع ظلم گریزانه، ظلم ستیزانه و عرفان مبارزه جویانه است، نه عرفان خلوت و رخوت یا خنثی و اشرافی یا عرفان سکوت و سکون. تربیت سیاسی در اندیشه شیعه اثنی عشری: مبانی و اصول حاکم بر آن از علی ملکی، محمد ترابی و علی شیرخانی هدف پژوهش حاضر تبیین مبانی و اصول حاکم بر تربیت سیاسی در جهت حفظ و حراست از نظام سیاسی و به منظور برقرای و تداوم صلح و امنیت در اندیشه شیعه اثنی عشری و بررسی اندیشه توماس هابز در این حوزه بود. در این راستا و با روش توصیفی – تحلیلی، مبانی شناخت و باور شامل عقل، وحی، تقوا و خویشتن داری و ایمان؛ مبانی هستی شناختی، منبع انسان شناختی، اصول تربیت سیاسی شامل اصل توحید محوری، عبودیت و ولایت محوری، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد، در فرآیند تربیت سیاسی، فرد از منظر دینی می آموزد که ضمن شناخت محیط پیرامون، آنرا بررسی، سپس برپایه آموزه های دینی آنرا تجزیه و تحلیل و در مرحله بعد موضع دین مدارانه إتخاذ نماید. معرفت شناسی، هستی شناسی، انسان شناختی، سه مبنای محوری در جریان تربیت سیاسی است که مباحث تئوریک این فرآیند را فراهم نموده و به تبع آن اصل توحید محوری، عبودیت و ولایت محوری، مسئولیت پذیری را تقویت و وظایف و تکالیف شهروندان را در قبال جامعه، مبتنی بر دین و دینداری تنظیم می کند. در اندیشه های غربی بخصوص در اندیشه هابز تربیت سیاسی به دنبال حفظ وضع سیاسی موجود، اعمال کنترل اجتماعی و سیاسی از راه یادآوری ترس و وحشت در وضع طبیعی بر نسل نو و تلاش در جهت تربیت افرادی مرید، هوادار و وفادار به دولت مطلقه است. در اندیشه‌ی شیعی، تربیت سیاسی درپی تحقق اهدافی نظیر ترتیب شهروندان مستقل و نقاد، تربیت افرادی تأثیرگذار و مشارکت جو در مسائل سیاسی و اجتماعی، ایجاد احساس مسئولیت به سرنوشت نظام سیاسی حاکم و هم احساس مسئولیت نسبت به خویش، افراد جامعه و کل بشریت است. آثار فضیلت توده بر تربیت سیاسی کارگزاران جمهوری اسلامی ایران از منظر امام خمینی از غلامرضا مهربان هدف پژوهش حاضر بیان تاثیر فضائل اخلاقی بخصوص تؤده بر تربیت سیاسی و همینطور ترسیم گوشه ای از الگوی تربیت سیاسی فضیلت گرای الهی برای کارگزاران جمهوری اسلامی ایران از منظر امام خمینی در چارچوب آثار فضیلت تؤده بر تربیت سیاسی، به جهت حل بعضی از چالش های نظام اسلامی بود. روش پژوهش توصیفی – تحلیلی بوده و نتایج نشان داد، اندیشه های امام خمینی الگوی مطلوبی در زمینه تربیت سیاسی الهی عرضه می دهد. دیدگاه های اخلاقی سیاسی ایشان ظرفیت تولید الگوی تربیت سیاسی فضیلت گرای الهی را دارد، چونکه وی یکی از بهترین توصیف ها از نظام فضائل و رذائل را عرضه کرده اند. بروز رفتارهای سیاسی سنجیده، عدم تأثیرپذیری از محیط فاسد و افزایش تأثیرگذاری سیاسی و انتخاب جبهه سیاسی حق گرا برای فرد و جامعه همچون این آثار است. ظرفیت سنجی منابع فقه سیاسی شیعه در مباحث مکاسب محرمه تألیف بشری عبدخدایی، محمدتقی فخلعی و سید محمدتقی قبولی درافشان هدف پژوهش حاضر پاسخ به این پرسش بود که از موضوعات مکاسب محرمه بعنوان یکی از گسترده ترین موضوعات فقه، چگونه می توان در تبیین مبانی و منابع فقه سیاسی بهره جست؟ در این راستا، پژوهش حاضر با روش تحلیلی- توصیفی به واکاوی ظرفیت هایی از فقه سیاسی موضوعات مکاسب محرمه پرداخته است. قواعد و مسائل فقه سیاسی و منابع اجتهاد در فقه سیاسی که با بررسی رویکرد فقها در استنباط موضوعات سیاسی در مباحث مکاسب محرمه قابل شناسایی است، عمده مباحث مورد بررسی در این پژوهش بودند. مهم ترین نتایج تحقیق، شناسایی ظرفیت موضوعات مکاسب محرمه در شناسایی منابع تکمیلی برای اجتهاد در فقه سیاسی است که می توان ضروت توجه به عقل، نظارت مقاصد شریعت و هم توجه به مقتضیات زمان و مکان را بعنوان این منابع نام برد. بدین صورت که عقل می تواند نقش مهمی در تعیین حدود موضوعات احکام سیاسی و هم تشخیص ملاک اهم در موقعیت تزاحم در فقه سیاسی داشته باشد. کارکرد مقاصد شریعت را هم می توان در تفسیر نصوص در فرآیند استنباط احکام شرعی و هم شناخت ملاک اهم در موقعیت های تزاحم بعد از استنباط مورد توجه قرار داد. در رویکردهای معاصر به فقه سیاسی مانند رویکرد امام خمینی، توجه به مقتضیات زمان و مکان هم بعنوان منابع تکمیلی در اجتهاد و تشخیص مصلحت در مسائل فقه سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است. بازتاب منازعه مفهومی فقهای عصر مشروطه درباره قانون بر فرایند توسعه سیاسی ایران معاصر از علیرضا صالحی، سید مصطفی ابطحی و ابوالقاسم طاهری هدف پژوهش حاضر بررسی فراز و فرود فرایند توسعه سیاسی در ایران معاصر با عنایت به نگرش های متفاوت فقهی فقهای عصر مشروطه نسبت به مفاهیم نوآیین بود. این پژوهش با استفاده از روش های مطالعات جامعه شناسی تاریخی تفسیری به دنبال پاسخ به این پرسش است که نگرش های فقهی فقهای عصر مشروطه درباره مفهوم قانون چه تأثیری بر فرایند توسعه سیاسی در ایران معاصر گذاشته است؟ نتایج نشان می دهد، منازعه مفهومی فقهای عصر مشروطه در مواجهه با مفهوم قانون مستند به علل شرعی و ناپایداری فضای گفتگوی مسالمت آمیز میان آنان، به اتخاذ مواضع متضاد نظری و عملی منجر گردید. عرضه این نتایج متضاد در چارچوب فتاوای فقهی لازم العمل به مردم، تقدس بخشی به عملکردها ذیل عناوین شرعی و طرد طرف مقابل، تاثیر به سزایی در شکل دهی به رفتارهای سیاسی ایرانی ها داشت؛ به صورتی که بعنوان یکی از عوامل ایجاد چندپارگی های اجتماعی، سیاسی و حقوقی و بروز رفتارهای خشونت آمیز در ایران معاصر به حساب می آید. ایجاد چنین شکاف های غیر منعطف در ایران عصر مشروطه لاجرم فضای مناسبی برای حرکت به سمت دستیابی به شاخصهای لازم در فرایند توسعه سیاسی را تحت تاثیر قرار می دهد. تحلیل گفتمان خطبه های نماز جمعه مقام معظم رهبری در تاریخ ۲۷/۱۰/۱۳۹۸ بعد از شهادت سردار سلیمانی از آرمان ذاکر هدف پژوهش حاضر بررسی بیانات مقام معظم رهبری در خطبه های نماز جمعه در تاریخ ۲۷/۱۰/۱۳۹۸ س از شهادت سردار سلیمانی با استفاده از تحلیل زبان شناختی در چهارچوب نظریه گفتمان فرکلاف و دستیابی به رویکردها و ابزارهای زبانی به کار رفته در سخنان ایشان بود. در این راستا، هم ابزارهای زبانی انتقال محتوا در سخنرانی ایشان شناسایی شدند و هم محتوای سیاسی متن تبیین گردید. بنابراین، مسئله‌ی اصلی این پژوهش کشف محتوا و لایه های پیدا و پنهان فرمایشات مقام معظم رهبری و هم راهکارهای زبانی جهت دریافت و درک بهتر تمامی ابعاد زبانی و محتوایی این سخنان است. نتایج پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شد، نشان داد که مهمترین مبحث در فرمایشات مقام معظم رهبری مقاومت در مقابل دشمن از راه پاسداشت ایام الله شهادت، تشییع و انتقام سردار شهید قاسم سلیمانی و کوشش برای قوی تر شدن در مقابل دشمنی های آمریکا و استکبار جهانی است. توجه به این فرمایشات می تواند سیاست کلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال آمریکا را مشخص و تبیین نماید. ایشان در این خطبه ها با استفاده از ابزارهای زبانی همچون استفاده از بار معنایی واژه ها، ایجاد دو قطبی نظام در مقابل دشمن، استفاده از استعاره (قضیه حضرت موسی (ع))، تکرار مفاهیم کلیدی، ارجاع به قرآن کریم، ارجاع به حوادث پیشین و استفاده از جنبه های کاربردی مختلف زبان همچون کارکرد ترغیبی زبان این مفاهیم را به صورت کامل و تأثیرگذار به مخاطبان منتقل نموده اند. مؤلفه های مشروعیت سیاسی از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نوشته فرهاد کرامت و حسین علی پور هدف پژوهش حاضر بررسی مؤلفه های مشروعیت سیاسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی بود. در این پژوهش با رویکرد تاریخی و تحلیلی، ابعاد و مؤلفه های چندگانه مشروعیت در قانون اساسی جمهوری اسلامی مورد بررسی قرار گرفت. روش پژوهش که به شیوه توصیفی – تحلیلی بوده، نتایج نشان داد که برای تقویت مؤلفه های مشروعیت سیاسی در قانون اساسی جمهوری اسلامی و برای حفظ پایداری و دوام نظام سیاسی، باید علاوه بر مبانی مشروعیت ساز مربوط به زمان تأسیس، عوامل پایدارکننده و تداوم بخش آنرا هم مورد توجه قرار داد تا علاوه بر تحکیم قدرت نظام سیاسی، معیارهای دقیق تری برای ارزیابی عملکرد آن هم به دست آورد. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران هر چهار عنصر سازنده مشروعیت را مورد توجه قرار داده است، اما آنچه در عمل بیشتر مورد تاکید واقع شده، عناصر حقانیت ساز قدرت سیاسی بوده اند تا دیگر عناصر. نکته ای که توجه به آن لزوم بازبینی جدی در ارزیابی عملکرد جمهوری اسلامی برپایه شاخص مشروعیت و طراحی برنامه های پژوهشی و عملیاتی مناسب برای آینده را، در جهت حفظ و تقویت مشروعیت، ایجاب می کند. بررسی عوامل مؤثر بر روند هویت سیاسی جمهوری اسلامی ایران از مهدیه نامدار و غلامرضا بهروزی لک هدف پژوهش حاضر آینده پژوهی روند هویت سیاسی، در جهت تدوین چشم انداز مطلوب نظام جمهوری اسلامی ایران بود. در این راستا، فرصت ها و چالش های ناشی از برخی رویدادهای محتمل تأثیرگذار بر آینده همچون جهانی سازی، گسترش نقش رسانه ها و همینطور جنگ نرم مورد بررسی قرار گرفت. این پژوهش، با استفاده از روش تحلیل تاثیر رویداد بر روند، که یکی از روش های مورد استفاده در مطالعات آینده پژوهی اکتشافی است، به برجسته سازی روندهای گذشته و رویدادها و روندهای محتمل آینده و پیشران های مهم در اکتشاف آینده هویت سیاسی پرداخت. نتایج نشان داد، فرصت ها و تهدیدات زیادی پیشروی آینده هویت سیاسی ایران است. با استفاده از فرصت ها و بکارگیری صحیح ابزارهای ارتباطی نوین، می توان افزایش قابل ملاحظهای در سطح مشارکت مردم، گسترش فضای اعتماد در جامعه و به دنبال آن حس تعلق و وابستگی افراد در داخل از یک سو و مرزبندی شفاف و واقعی همراه با اقتدار با خارج از نظام را از طرفی داشت. مقایسه تحول نگرش به مفهوم جهاد در سلفیه به نوسلفیه و بررسی تاثیر آن بر تحولات سیاسی خاورمیانه به قلم محمد قانعی، سعید اسلامی و فاطمه سلیمانی پورلک پژوهش حاضر با فرض تاثیر جهاد در ظهور نوسلفیه جهادی، کوشش کرد به مقایسه مفهومِ جهاد در اندیشه سلفیه و نوسلفیه و بررسی تاثیر آن در تحولات سیاسی خاورمیانه بپردازد. تحول در مفهوم جهاد از سلفیه اجتهادی به سلفیه جدید و جهادی چه تأثیری بر تحولات خاورمیانه عربی بر جای نهاده است؟ سوال اصلی این پژوهش بود. این پژوهش از روش جامعه شناسی تاریخی (از حیث روش شناختی) و همینطور روش اسنادی متکی برداده های اسنادی (کتابخانه ای) بهره برده است. یافته ها نشان داد که جهاد در اندیشه سلفیه قدیم در عرض دیگر وجوب دینی، بعنوان اقدامات خصمانه ضد کفار، منافقین و مشرکین برای دستیابی به آرمان آنان تعریف می شده، لیکن نزد نوسلفیه، جهاد، از دیگر عبادت ها مانند نماز و روزه و حج مهم تر است. از این نظر نتایج حاصل از این تحول مفهومی، از مفهوم دعوت در سلفیه به جهاد بعنوان اسلام عملی در نوسلفیه و قرار دادن مفهوم توحید در مقابل دو مفهوم بدعت و شرک، بدعت در جوامع مسلمان و شرک در خارج از جوامع اسلامی به صورت مضاعف به بازتولید خشونت هم در درون جوامع مسلمان، خاصه در خاورمیانه و هم در درون جوامع غیرمسلمان، به صورت سه نوع ستیزش واکنشی، ایدئولوژیک ضد جوامع غیرمسلمان و ستیزش فرقه ای در درون جوامع اسلامی به قطبی سازی امت اسلامی، ایجاد زمینه برای حضور قدرت های فرامنطقه ای، تغییر ژئوپلیتیک قدرت در منطقه خاورمیانه و در نگاهی کلی تر تضعیف یکپارچگی جهان اسلام منجر گردیده است.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب