احمدرضا یزدانی مقدم :
مكتب امام صادق(ع) مكتب عقل ورزی است
به گزارش نور معرفت احمدرضا یزدانی مقدم با اعلان اینكه مكتب امام صادق (ع) مكتب عقل ورزی است، اظهار داشت: شیعیان با آموزش و تعالیم پیامبر و ائمه معصومین به سمت به كارگیری عقل و عقل ورزی رفتند.
حجت الاسلام احمدرضا یزدانی مقدم به مناسبت شهادت امام صادق (ع) در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: در جهان اسلام که نگاه می کنید می بینید ایران کشوری است که کشور فلسفه حساب می شود. معمول اقوامی که در این تمدن هستند فیلسوف هستند. ظاهراً فرهنگ ایرانی که تحت تعالیم شیعه و امامانی چون امام صادق (ع) است برای پرورش فیلسوفان زمینه مناسبی داشته است. در فرمایشات امام صادق (ع) می بینیم که شیعیان را تشویق به عقل ورزی می کند. ابن سینا تعبیر عجیبی دارد که می گوید فلسفه را از پیامبران گرفتیم و پیامبران و اولیای الهی به ما فلسفه آموختند.
در فرمایشات امام صادق (ع) می بینیم که شیعیان را تشویق به عقل ورزی می کند. ابن سینا تعبیر عجیبی دارد که می گوید فلسفه را از پیامبران گرفتیم و پیامبران و اولیای الهی به ما فلسفه آموختند
عضو هیأت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی اضافه کرد: شاید بنده و عوام این طور فکر می کردیم که تدین به این هست که ببینیم پیامبر (ص) چه گفته و چه آورده است، تابع و مطیع ایشان باشیم که بایدم باشیم. اما امام صادق (ع) فرمودند: «اعْرِفُوا اللّهَ بِاللّهِ وَ الرّسُولَ بِالرّسَالَةِ وَ أُولِی الْأَمْرِ بِالْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ الْعَدْلِ وَ الْإِحْسَان». خدا را به خدایی بشناسید یعنی خدا را بشناسید بعد وقتی که الله را شناختید می فهمید الله همان خدایی است که هست. روایت در کافی شریف است و این روایت را توضیح داده اند که جا دارد انسان تا می تواند در ارتباط با این روایت صحبت کند و چه بسا اهل فن بتوانند در ارتباط با این کتاب ها بنویسند.
وی افزود: در ادامه این روایت می فرماید پیامبر را به پیامبری بشناسید. آیت الله جوادی آملی یک وقت می فرمودند پیامبر را به چه می خواهیم بشناسیم؟ به معجزه بشناسیم؟ ممکنست یک ساحری، شعبده بازی، جادوگری هم بتواند چیزی را علم کند که ظاهراً شبیه معجزه باشد. اگر ما قدرت تشخیص نداشته باشیم فریب می خوریم و برای عوام سحر جادوگران یا معجزه پیامبر چه فرقی دارد؟ این یک واقعیتی است که پس ما پیامبری را به چه بشناسیم؟ می فرماید «و الرسول برسالة». پیامبر را با آن چیزی که آورده، با رسالت او بشناسید.
احمدرضا یزدانی مقدم افزود: اگر کسی شاگرد امام صادق (ع) باشد فقط از قرآن می فهمد پیامبر ما پیامبر است. یعنی نیاز به هیچ معجزه ای ندارد. همین طور می فرماید امام و اولی الامر را با عدل و احسان بشناسید. یعنی شما می فهمید عدل و احسان چیست، بعد می گوئید آن عدل و احسانی که می فهمم و درک می کنم در این امام مشاهده می کنم که عدل و احسان مجسم است و همان چیزی است که فهمیدم، درک کردم، یاد گرفتم و با عقلم به آن رسیدم.
وی سپس اظهار داشت: از این نکته بنده می خواهم استفاده کنم که مکتب امام صادق (ع) مکتب عقل ورزی است. برای همین است که آقای مطهری به تفصیل در کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» این موضوعات را بحث کردند. علامه طباطبایی در جلد ۵ المیزان و هم در گفتگوهایی که با آقای هانری کربن دارند همین مطالب را فرمودند. منظورم از این دست مطالب است وگرنه مطمئناً تحقیقات آقای مطهری، تحقیقات عمیق و عالمانه ای است و فرمایشات آقای طباطبایی هم بسیار عمیق و دقیق است که خلاصه آن فرمایشات و تحقیقات و پژوهش ها این است که شیعیان به برکت مولای ما علی بن ابی طالب (ع) و فرزندان ایشان مانند امام صادق (ع) با آموزش و تعالیم اینها به سمت به کارگیری عقل و عقل ورزی رفتند.
برادران اهل سنت ما هم که تحت تأثیر تعالیم امام صادق (ع) بودند در میان آنها هم می بینیم عقل ورزی قوی است. مثلاً گفته می شود ابوحنیفه یا شافعی یا مالک یا معتزله شاگردان امام صادق (ع) بودند. در آن هایی که از مکتب امام صادق (ع) بهره بردند همین عقل ورزی و عقل گرایی و قوه عقلانی نسبت به دیگران بیشتر است
احمدرضا یزدانی مقدم در ادامه عنوان کرد: برادران اهل سنت ما هم که تحت تأثیر تعالیم امام صادق (ع) بودند در میان آنها هم می بینیم عقل ورزی قوی است. مثلاً گفته می شود ابوحنیفه یا شافعی یا مالک یا معتزله شاگردان امام صادق (ع) بودند. در آن هایی که از مکتب امام صادق (ع) بهره بردند همین عقل ورزی و عقل گرایی و قوه عقلانی نسبت به دیگران بیشتر است. اگر بخواهیم جمع بندی نماییم باید بگوییم مکتب امام صادق (ع) مکتب احیای عقل، تقویت عقل، استواری عقل، بال و پر دادن به عقل و ارجاع دادن به عقل است.
وی اضافه کرد: وقتی بعنوان یک پژوهشگر، تاریخ دان و صاحب نظر به جهان اسلام نگاه می کنید می گوئید ۴ مذهب اهل سنت وجود دارد: مالکی، حنفی، شافعی و حنبلی که اینها تقریباً کم و بیش همزمان با امام صادق (ع) هستند و معمولاً پس از امام صادق (ع) هستند و همانطور که آن مذاهب برای خودشان بنیان گذار و امام دارند، مذهب تشیع هم برای خودش امام و بنیان گذار دارد. در این زمینه برای ظاهر بیان و گفتار که می خواهیم ذهن از این مشابهت استفاده نماید شاید بد نباشد ولی توجه دارید که بنیان گذار تشیع خود پیامبر گرامی (ص) است.
احمدرضا یزدانی مقدم گفت: در روایات عزیزان و دانشمندان اهل سنت آمده که زمان پیامبر (ص) یک عده ای بودند که به اینها شیعه علی بن ابی طالب گفته می شد. وقتی آن آیه نازل شد که «اولئک هم خیر البریة»، پیامبر (ص) فرمودند که اینها کسانی هستند که شیعه علی هستند. روایتش هم در «درة المنثور» جناب سیوطی است که از عالمان بزرگ اهل سنت است. در منابع دیگر هم قابل مشاهده می باشد. اگر تشیع بعنوان یک مذهب بنیان گذاری داشته باشد، ظاهراً بنیان گذارش باید پیامبر گرامی (ص) دانسته شود. چون ایشان فرمودند «انا مدینة علم و علی باب ها». درِ مدینه علم پیامبر، علی بن ابی طالب است.
وی سپس اشاره کرد: اگر شیعیان به علی (ع) و اولاد علی (ع) مراجعه کردند به خاطر همین بود که پیامبر (ص) فرمود اگر علم من و حقایق الهی و قرآنی را می خواهید به علی بن ابی طالب مراجعه کنید. اگر واقعاً این طور است چرا ما می گوئیم امام صادق (ع) بنیان گذار است؟ این همراه با تسامح است. چون از پیش از امام صادق (ع) افراد در تاریخ، حتی تواریخی که قبل یا همان زمان نوشته شده و نقلیات تاریخی که هست، از قبل بعنوان شیعه شناخته شده بودند و منحصر به امام صادق (ع) به بعد نبود. بلکه از پیش از امام صادق (ع) شیعیان بودند.
احمدرضا یزدانی مقدم همین طور اظهار داشت: آن حرکت علمی که امام صادق (ع) و امام باقر (ع) انجام دادند یعنی از آن فرصتی که در اواخر بنی امیه و اوایل بین عباس پیش آمد و یک مقدار فشار حکومت بر مردم و جامعه برداشته شد، این امامان بزرگوار از این فرصت استفاده کردند و حقایق تشیع را انتشار دادند و حقایق تشیع که در میان افراد اندکی بود گسترش یافت. می گویند امام صادق (ع) ۴ هزار شاگرد داشتند. ۴ هزار شاگرد در آن زمان عدد خیلی زیادی است. امام صادق (ع) شاگردان فراوان داشتند و توانستند آن علومی که از مولا علی (ع) به دست شأن رسیده بود را منتشر کنند.
وی در ادامه اظهار داشت: در روایت کافی شریف دارد که شخصی خدمت امام باقر (ع) می آیند، امام باقر (ع) به امام صادق (ع) می فرمایند از آن کتاب برای این آقا بخوان. اگر اشتباه نکنم باید از عوام بوده باشد. امام صادق (ع) که شاید نوجوان و در سنین پایین بود، شروع می کند از روی کتاب خواندن و این آقا می گوید جعفر بن محمد (ع) اینها را برای من می خواند من هم می گفتم اینها چیست که جعفر بن محمد (ع) دارد می خواند؟ احکام فقهی می خواند و این احکام یعنی چه؟ من تا حالا اینها را نشنیدم، اینها چیست که جعفر بن محمد (ع) برایم از روی این کتاب می خواند؟
احمدرضا یزدانی مقدم عنوان کرد: بعد امام باقر (ع) به این آقا گفتند این هایی که این کودک برای شما خواند چطور بود؟ گفت مطالبی بود که نشنیده بودم و اطلاع نداشتم و به نظرم این مطالب، مطالب درستی نیست. امام باقر (ع) فرمودند تو می دانی این چه کتابی است؟ گفت خیر. فرمود این کتابی است که پیامبر (ص) املاء کرده و علی بن ابی طالب (ع) با خط خودش نوشته است. این کتاب علی (ع) است که احکام فقهی و مسائل دینی در این کتاب وجود دارد. یعنی کاری که امام باقر (ع) و امام صادق (ع) کردند انتشار علومی بود که در نزد علی بن ابی طالب (ع) وجود داشت و اینها را منتشر می کردند.
وی سپس گفت: برخی گروهان شیعه مثل برادران زیدی ما که اینها خودشان را به زید بن علی منتسب می دانند و پیش از امام صادق (ع) بودند، اینها هم یک مطالبی شبیه ما می گویند. به جهت اینکه این مطالب منشأ مشترکی دارد که آن هم علی بن ابی طالب است. کما اینکه بعضی از برادران اهل سنت ما هم که شاگردان امام صادق (ع)، امام باقر (ع) یا زید بن علی بودند، اینها هم بوسیله این بزرگواران یک حقایقی از علوم علی بن ابی طالب (ع) به دست شأن رسیده بود.
احمدرضا یزدانی مقدم افزود: بنده کمترین همراه دوستان دیگر سال هاست که به مباحث فلسفه سیاسی اشتغال داریم. در مباحث فلسفه سیاسی بحث های مفصلی می شود که در کتاب های مفصل و قطور نوشته شده و تحقیقات خیلی پر دامنه ای صورت گرفته در خصوص این که عدالت چیست؟ در تشریح عدالت مکتب های فلسفی پیدا شده است. همین الآن که نگاه می کنید مثلاً سوسیال دموکرات ها یک چیزی می گویند، لیبرال ها یک چیزی می گویند، مساوات طلبان یک چیز دیگر می گویند و …. گروه های مختلف چپ، راست، مارکسیست، لیبرال و… بحث های بسیار مفصلی دارند.
وی همین طور اظهار داشت: یک فیلسوف خانم آمریکایی است که فیلسوف سیاسی است و نظرات رالز، هابرماس، نوزیک و هایک را می گوید بعد در نهایت می خواهد یک جمع بندی کند که ما چطور تشخیص می دهیم عدالت در یک جامعه وجود دارد یا ندارد؟ این آخرین بحث های مربوط به عدالت و جمع بندی بحث های عدالت است. تا جایی که بنده باخبر هستم حرف بشری بالاتر از این تا حالا به دست ما نرسیده است. در قله حرف های فلسفه سیاسی چیزی که می گویند این است.
احمدرضا یزدانی مقدم اضافه کرد: می گوید ما دو جامعه داریم. در یک جامعه مردم احساس رفاه می کنند. احساس می کنند وضع شأن بد نیست و راضی هستند. در مجموع نه ۱۰۰ درصد یعنی بالای ۵۰ درصد می گویند اوضاع ما خوب است و ما راحت هستیم زندگی می نماییم. یک جامعه هم مردم رضایت ندارند و می گویند ما رفاه نداریم. می گوید ما راجع به جامعه اول آسان تر می توانیم بگوییم در آن جامعه عدالت وجود دارد. حالا بلا قیاس، چون قیاسش هم درست نیست، در این حدود این حرفی که این بنده های خدا در این بحث های مختلف و پژوهش های طولانی به آن رسیدند شاید یک شمه و بهره ای از فرمایش مولای ما امام صادق (ع) باشد که می فرمایند: «لو عدل فی الناس لاستغنوا».
وی در آخر اظهار داشت: امام صادق (ع) در این روایت می فرمایند که اگر عدالت در جامعه ای باشد، مردم احساس می کنند وضع شأن خوب است و راحت هستند. نه اینکه ۱۰۰ درصد احساس کنند که غنی هستند، مثلاً بالای ۵۰ درصد می گویند وضع مان بد نیست و زندگی مان خوب است. یعنی بعد هزاران سال بحث های مربوط به عدالت، حداقل آن مقداری که در فلسفه سیاسی هست ۲۵۰۰ سال سابقه دارد، نهایت این بحث ها پس از ۲۵۰۰ سال کم و بیش به این چند کلمه امام صادق (ع) رسیده که «لو عدل فی الناس لاستغنوا». البته این بحث ها خیلی مفصل تری است و این مقدار اصلاً نمی تواند هیچ حدی را از آن وظیفه ای که همه ما نسبت به امام صادق (ع) داریم را ادا کند.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب