چگونه می توانم مؤمن باشم، ۸؛
طینت چه نقشی در افعال، سرنوشت و سعادت انسان دارد؟
نور معرفت: این طینتی که انسان از آن آفریده شده است، همانند یک گلدان است، هر گلی را در هر گلدانی نمی گذارند.
خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه: زندگی انسان ساحت های مختلفی دارد که انسان مؤمن همانطور که از اسمش پیداست باید در هر کدام از آنها ایمان خودرا ظهور و بروز دهد. در ساحت های فردی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، هنری، اعتقادی، اخلاقی، علمی، اقتصادی و جسمی. بروز ایمان نیز در این ساحت ها چیزی نیست جز تقوا. یعنی فرد در همه این ابعاد زندگی نظر خدا و رضایت او را محور قرار دهد. امام صادق (ع) درباره ی وظیفه شیعیان فرموده است: «کونوا لنا زینا ولا تکونوا لنا شیناً» زینت و سبب افتخار ما باشید نه این که موجب شرمندگی ما باشید. در این جهت حضرت علی (ع) می فرماید: «اعیونی بورع واجتهاد و سداد» اهتمام کنید تقوا و ورع داشته باشید. در این راه تلاش کنید و استقامت داشته باشید.آنچه پیش رو دارید گزیده ای از سخنان آیت الله مصباح یزدی در دفتر مقام معظم رهبری است که در سال ۸۷ ایراد کرده اند. بخش هشتم آنرا باهم می خوانیم:
در جلسات پیشین چند روایت در وصف و معرفی شیعه بیان شد. اما در مواردی با همان مضامین روایاتی در وصف متقین آمده است.؛ روایتی را نوف بِکالی نقل کرده که مضمونش شبیه خطبه متقین است که حضرت علی (ع) در نهج البلاغه برای همام بیان فرموده است. نوف بکالی یکی از اصحاب خاص و حاجب امیرالمؤمنین (ع) است. هر کسی که با حضرت علی (ع) کاری داشت، نوف بکالی حرفش را به ایشان می رساند و اجازه ملاقات می گرفت. نوف بکالی کسی بود که بیشتر وقت ها در کنار امیرالمؤمنین نیز استراحت می کرد.
سرشت پاک شیعه
وی نقل می کند در یکی از شب ها که روی پشت بام در کنار امیرالمؤمنین (ع) خوابیده بودم، حضرت فرمودند: یَا نَوْفُ، خُلِقْنَا مِنْ طِینَةٍ طَیِّبَةٍ [۱]؛ ما دوده (ع) از یک گل و سرشت پاک آفریده شده ایم.
وَ خُلِقَ شِیعَتُنَا مِنْ طِینَتِنَا؛ شیعیان ما هم از همان گل آفریده شده اند. گفتنی ست روایات بسیاری در باب طینت هست که در مجلداتی از «بحار»؛ مفصل آن ها را نقل کرده اند و؛ تفسیرهای مختلفی برای آن ذکر شده است.
سؤالاتی هم در این زمینه مطرح است که آیا این طینت مادی است یا غیر مادی و چه نقشی در افعال، سرنوشت و سعادت انسان دارد؟ کسانی تصور کرده اند که این منشأ جبر می شود، به این معنا که آنهایی که از طینت پاک بوده اند، طبعاً کارهای خوب خواهند کرد و بهشتی می شوند و آن هایی نیز که از طینت ناپاک بوده اند، جهنمی می شوند. از این بحث های کلامی در ذیل روایات طینت مطرح گردیده است که در این نشست مقتضای چنین بحثی فراهم نیست.؛ اما اجمالاً برای پاسخ به تعدادی از شبهات، گفته اند: این طینتی که انسان از آن آفریده شده است، همانند یک گلدان است. هر گلی را در هر گلدانی نمی گذارند.
خداوند چون می دانست این فرد بناست با اختیار خودش خدا را اطاعت کند و از اولیای خدا شود، او را از گِل زیبای خوش بویی آفرید و گلدان خاصی برایش خلق کرد. کسی را که می دانست بناست اهل معصیت و کفر باشد از یک سفال و گِل پستی آفرید. این مسأله تأثیر قطعی در سعادت و شقاوت افراد ندارد. بلکه طینت حکم ظرف را دارد. مطلبی که بیان شد، یکی از پاسخ هایی است که به سوالات مربوط به طینت داده اند.
بنابراین ما این اندازه می دانیم که منشأ پیدایش همه انسان ها یک طور نبوده است. پس، بر طبق این روایت که می فرماید: شیعیان ما از طینت خود ما خلق شده اند؛ یعنی آنان با ما سنخیتی دارند و نورانیتی در وجود آنها هست.
فَإِذَا کَانَ یَوْمُ الْقِیَامَةِ أُلْحِقُوا بِنَا؛ روز قیامت آنها به ما ملحق می شوند. حضرت به شکلی مباحث را مطرح می کند که برای نوف سوال ایجاد شود. قَالَ نَوْفٌ فَقُلْتُ: صِفْ لِی شِیعَتَکَ یَا أَمِیرَ الْمُومِنِینَ؛ وی می پرسد: اوصاف این شیعیانی که می گویی از طینت شما هستند و به شما ملحق می شوند چیست؟ فَبَکَی لِذِکْرِی شِیعَتَهُ؛ همین که صحبت از شیعیان شد حضرت گریست. قالَ یَا نَوْفُ شِیعَتِی وَ اللَّهِ الْحُلَمَاءُ الْعُلَمَاءُ بِاللَّهِ وَ دِینِهِ الْعَامِلُونَ بِطَاعَتِهِ؛؛ حضرت اوصافی را برای شیعیان ذکر می کند، که لازم است برای هر کدام توضیح مختصری داده شود:
شیعه در کلام مولا (ع)
حضرت ابتدا می فرماید: الْحُلَمَاءُ؛ شعیان مردمی بردبار هستند. توجه کنیم: هر روایت از هر معصوم اوصاف خاصی را ذکر می کند. به نظر می آید: آن اوصافی که در هر روایتی انتخاب شده، به اقتضای موقعیت شنونده و گوینده بوده است.
یعنی لازم بوده نکته های مغفول مانده را به آن شنونده تذکر دهند. همانطور که می دانیم، در زمان حضرت علی (ع) مسلمانان با هم تفاوت های بسیاری داشتند.؛ در این شرایط، شیعیانی چون سلمان و ابوذر و مقداد و … می بایست در مقابل فشار افکار عمومی، تحمل و مقاومت ویژه ای داشته باشند. برای اینکه انسان بتواند ثابت قدم بماند و این شرایط سخت را تحمل کند، از جامعه طرد نشود و در عین حال را خودرا هم حفظ کند، می بایست خیلی صبور باشد؛ چونکه به هر حال جامعه فکر این ها را نمی پسندد و مقاومت خیلی مشکل است.
شاید نکته ای که در اینجا ابتدا حلم را ذکر کرده اند، برای این؛ بود که آنان بتوانند در مذهب حق و راه صحیحشان، ثابت قدم بمانند.
نکته دوم: الْعُلَمَاءُ بِاللَّهِ وَ دِینِه؛ آنان کسانی هستند که هم خدا و هم دین خدا را خوب می شناسند.
سوم: الْعَامِلُونَ بِطَاعَتِهِ وَ أَمْرِهِ؛ غیر از آن مسأله اول که علم بود، حالا مسأله دیگر عمل است. آنان علاوه بر اینکه دین را خوب می شناسند، خوب هم عمل می کنند. نکته چهارم: ؛ الْمُهْتَدُونَ بِحُبِّهِ.؛ این مسأله در قرآن نیز آمده است: یُحِبُّهُمْ وَ یُحِبُّونَهُ [۲]؛ خدا را دوست دارند و خداوند نیز آنان را دوست دارد.
همه راه محبت خدا را نمی شناسند و درک نمی کنند و به آن نمی رسند. حتی خیلی از کسانی که وجه های علمی هم دارند، می گویند: ؛ اصلاً محبت خدا مدلول ندارد؛ مدلول محبت خدا یعنی دوست داشتن رحمت خدا! آیا اینکه می فرماید: وَ الَّذِینَ آمَنُوا أَشَدُّ حُبًّا لِلّهِ [۳]، یعنی رحمت خدا را خیلی دوست دارند؟!؛ این مسأله خلاف ظاهر است. امیرالمؤمنین (ع) می فرمایند: شیعیان ما کسانی هستند که؛ به حب خدا راه یافته اند.
محبت خدا در دسترس همه قرار نمی گیرد. توجه داشته باشیم: وقتی می گوئیم برای مثال: حضرت عباس (ع) را دوست داریم، قابل فهم است. حضرت عباس (ع) با آن همه فداکاری، واقعاً دوست داشتنی است، اما دوست داشتن خدا یعنی چه؟ چگونه می شود آدم خدا را دوست بدارد؟ آن قدر مقام الهی بلند و دور از ذهن و فکر ما است که نمی توانیم تصور صحیحی از دوست داشتن خدا داشته باشیم. ما امیرالمؤمنین (ع) را دوست می داریم و یکی از خاصیت های ممتاز ایشان این بود که خدا را دوست می داشت. حال اینکه چقدر خدا را دوست می داشت و چگونه دوست می داشت، عقلمان نمی رسد.
اما یکی از علل دوست داشتن پیغمبر (ص) و امام (ع) این است که آنها خدا را دوست می داشتند. اما خود ما آن طور که باید می دانیم خدا را باید چگونه دوست داشت؟ به همین دلیل یک حدیث قدسی را یادآور می شوم. در حدیث قدسی آمده که خدای متعال به حضرت موسی (ع) فرمود: یا موسی حَبِّبْنِی إِلَی خَلْقِی [۴]؛ ای موسی! کاری کن مردم مرا دوست بدارند و من را برای مردم محبوب قرار بده.
حضرت موسی اظهار داشت: خدایا! چه کار کنم که مردم تو را دوست بدارند؟ به او فرمان داد که نعمت های من را برای مردم بگو تا بفهمند من چقدر به آنها نعمت دادهام. فطرت آدمیزاد به شکلی است که اگر کسی به او خدمت کند، او را دوست می دارد.؛ یعنی، وقتی نعمت ها و احسان های من را برای مردم بگویی، آن وقت من را دوست می دارند. از این جا آدم می فهمد که چگونه قلبش شایستگی می یابد جایگاه محبت خدا شود.
قلب المؤمن عرش الرحمن
آنچه مسلم است بین ما و آنهایی که خدا را دوست می دارند، فاصله زیادی هست. ما یک مشت سنگ و آهنپاره را دوست می داریم. قرآن هم می فرماید: زُیِّنَ لِلنّاسِ حُبُّ الشَّهَواتِ مِنَ النِّساءِ وَ الْبَنِینَ وَ الْقَناطِیرِ الْمُقَنْطَرَةِ مِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ الْخَیْلِ الْمُسَوَّمَةِ وَ الْأَنْعامِ [۵]؛ این آدمیزادها اسب های قشنگ، ماشین های لوکس، جواهرات قیمتی و ساختمان های آن چنانی را دوست می دارند.
آیا ارزش قلب ما به اندازه یک پارکینگ است؟ به راستی دل ما جایگاه چیست؟ یک ماشین لوکس و چیزهایی از این قبیل؟ گاهی دل ما همانند یک طویله است؛ در آن گاو و اسب می چرد!لایَسَعُنی أَرْضی وَ لا سَمائی وَ لکِنْ یَسَعُنی قَلْبُ عَبْدی الْمُؤمِِن [۶]. آسمان و زمین گنجایش من را ندارند؛ اما قلب مؤمن گنجایش من را دارد. حالا قضاوت کنید: میان گاراژ، طویله و عرش الهی چقدر فاصله است. قَلْبَ الْمُومِنِ عَرْشُ الرَّحْمَنِ [۷]؛ باور؛ این اصل که دل انسان می تواند عرش الهی باشد، خود یک کمال است. سپس، با قدری همت و زحمت، این دل آماده می شود تا عرش خدا در آن قرار بگیرد.
بنابراین، این جا است که می فرماید: الْمُهْتَدُونَ بِحُبِّهِ، کسانی که رهنمون به حب خدا شده اند و دلشان جای محبت خدا است. أَنْضَاءُ عِبَادَةٍ؛ یعنی در اثر عبادت بدنشان لاغر شده است. أَحْلَاسُ زَهَادَةٍ؛ و بواسطه زهدی که دارند پیوسته در خانه خودشان هستند و همه جا نمی روند و به تعبیری پلاس خانه خودشان هستند! صُفْرُ الْوُجُوهِ مِنَ التَّهَجُّدِ؛ آن قدر تهجد و شب زندهداری کرده اند که صورت هایشان زرد رنگ شده است.
عُمْشُ الْعُیُونِ مِنَ الْبُکَاءِ؛ آن قدر گریه کرده اند؛ یا از خوف خدا، یا به شوق لقاء الهی؛ که چشمهایشان «مؤوف»؛ شده است.«عمش»؛ یک نوع بیماری و آفتی برای چشم؛ است که در اثر گریه بسیار؛ پیدا می شود. ذُبُلُ الشِّفَاهِ مِنَ الذِّکْرِ؛ از آن جا که لب هایشان دائماً به ذکر خدا مشغول می باشد، خشکیده است. خُمُصُ الْبُطُونِ مِنَ الطَّوَی؛ شکم هایشان در اثر گرسنگی فرو رفته است.
تَعْرِفُ (یا تُعْرَفُ) الرَّبَّانِیَّةُ فِی وُجُوهِهِمْ؛ برای آن هایی که چشم دلشان باز است، با نظر به چهره شیعیان، جلوه های خدایی دیده می شود وَ الرَّهْبَانِیَّةُ فِی سَمْتِهِمْ؛ رفتار این ها به رفتار راهبان و تارکان دنیا می ماند؛ هیچ تعلقی به لذت های دنیا و زخارف ندارند.
مَصَابِیحُ کُلِّ ظُلْمَةٍ؛ آنان در هر تاریکی و تیرگی هم چون چراغ می درخشند. رَیْحَانُ کُلِّ قَبِیلٍ؛ همانطور که در هر مجلسی گل عزیز است، این ها نیز در هر جمعی واقع شوند چون گل عزیز هستند.
تقلید از گذشتگان
لَا یُثْنُونَ مِنَ الْمُسْلِمِینَ سَلَفاً وَ لَا یَقْفُونَ لَهُمْ خَلَفاً. این اوصاف از آن خاصیت هایی است که متناسب مخاطبین و شرایط آن زمان بوده است. همان طور؛ که می دانید شرایط فرهنگی جامعه در صدر اسلام و پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) و به ویژه پس از اینکه پدرزن های پیغمبر یکی بعد از دیگری به خلافت منصوب شدند، به شکلی شده بود که وقتی مردم می خواستند با امیرالمؤمنین (ع) بیعت کنند، گفتند: ؛ به شرط اینکه تو رفتار پیشینیان را داشته باشی؛ یعنی رفتار خلیفه اول و دوم برای مردم حجت شده بود.
حضرت علی (ع)؛ قبول نکرد و فرمود: ؛ من برمبنای کتاب و سنت عمل می کنم. من هر چه را حق می دانم عمل می کنم. چنین شرایط فرهنگی نشان میدهد که تربیت مردم به شکلی شده بود که آنان برای پیرمردهایی که پس از پیغمبر (ص) به مقام رسیدند و جای پیغمبر (ص) نشستند، قداستی؛ قائل بودند. اساس این مذهب جدیدی که رواج پیدا کرده است، یعنی مذهب سلفی، این است که ما برمبنای طریقه سلف، طریقه گذشتگان رفتار می کنیم؛ خود رفتار گذشتگان برایشان حجت است.
امیرالمؤمنین (ع) می فرمایند: شیعیان ما کسانی هستند که خیلی درباره ی گذشتگان افراط نمی کنند، و قداستی برای سلف قائل نیستند.
لَا یُثْنُونَ مِنَ الْمُسْلِمِینَ سَلَفاً؛ این هشداری است به اینکه گاهی رفتار سلف اشتباه است و درست نیست.
سپس حضرت می فرمایند: لَا یَقْفُونَ لَهُمْ خَلَفاً؛ مرحوم علامه مجلسی در تفسیر این عبارت گفته اند: شیعیان ما کاری به اعتقادات سلفی و عیب جویی های آنها ندارند، ملاکشان حق و کتاب و سنت است. شیعیان نه کسی را که سلف است ستایشش می کنند، نه کسی؛ را که خلف است؛ آنان این مسأله را موجب نقیصه می دانند و می گویند ما تابع کتاب و سنت هستیم. هر چه خدا گفته باید آن گونه عمل نماییم. حال قدیمی باشد یا جدید، پیر باشد یا جوان.
شُرُورُهُمْ مَکْنُونَةٌ؛ (البته بعضی نسخه ها مَأمُونَةٌ آمده است) یعنی مردم از شر آنها در امان هستند.
وَ قُلُوبُهُمْ مَحْزُونَةٌ؛ (این تعبیر جای بحث دارد.) در روایات زیادی این تعبیر به کار رفته است که مؤمن همیشه محزون است.
این سخن با حرف های روانشناسان امروز نوعی تقابل دیده می شود. مستحضر هستید که هدف روانشناسی امروز این است که آدم های شاد و با نشاط پرورش دهد. و اینکه آدم محزون باشد را یک نوع حالت غیر طبیعی می دانند. آنان این حزن را سبب افسردگی و بیماری می دانند.
هم چنین آدم سالم باید شاد باشد و؛ بدنبال آن، رفتارهایی را هم در جامعه تجویز می کنند و تشویق می کنند. می گویند موسیقی، رقص و … برای این است که آن شادی و نشاط ایجاد شود. اما در تعابیر دینی بسیار محاسن حزن آمده است و از آن تعریف شده است. البته تاکید در این روایت بر مکنون بودن حزن است. یعنی حزن شیعیان در دلشان است و آنرا اظهار نمی کنند. در روایاتی توضیح داده شده است که این حزن، به هیچ وجه حزن از امور دنیا نیست.
شیعیان از اینکه یک نعمت دنیا از دستشان برود و مصیبتی به آنها برسد هیچ نوع حزنی ندارند، بلکه حزن آنان از کوتاهی هایی است که در امر آخرتشان کرده اند و یا فراغی است که از رحمت و لقای الهی دارند.
وَ هَبْنی صَبَرْتُ عَلی حَرِّ نارِکَ فَکَیْفَ أَصْبِرُ عَنِ النَّظَرِ إِلی کَرامَتِک؛ این حزن شیعیان است، این حزن به خاطر عقب ماندگی؛ آنان در راه سعادت و در راه قرب خدا است و این حزن، حزن فعال و حزن مثبت است؛ یعنی حزنی است که آدم را به کار وا می دارد. اگر آدم غصه نداشته باشد که چرا من عقب مانده ام، دیگر تلاش نمی نماید. هر گاه انسان از موقعیت خود راضی بود، دیگر تلاشی نمی نماید.
وقتی انسان یک قدم بردارد که از وضع خودش ناراضیباشد. یعنی؛ بگوید اینکه دارم، کم است و بواسطه این؛ کاستی، ناراحت و محزون است. این حزن لازمه ایمان مؤمنی است که به ترقی در راه عبادت و بندگی خدا علاقه دارد؛ ولی آنرا برای دیگران اظهار نمی نماید. چونکه او اهل خودنمایی نیست و تلاش می کند حزنش در دلش باشد. اما در ظاهر، لبش خندان است و با مردم و مؤمنین دیگر به نیکویی برخورد می کند تا آن جا که کسی متوجه نمی شود که محزون است.
عفت نفس
أَنْفُسُهُمْ عَفِیفَةٌ؛ منظور از این عفت تنها عفت در مسائل جنسی نیست. «عفیفه»، یعنی اینکه انسان عزت نفس داشته باشد، قانع باشد، دنبال شهوات دنیوی نرود.
معنای دنبال شهوات نرفتن، یعنی به عنوان یک هدف و یک مطلوب آنها را نمی پندارد که باید آنها را به دست آورد. عفیف هستند؛ یعنی احکام الهی را رعایت می کنند، عزت نفس دارند، چه در مسائل جنسی و چه در مسائل مالی و عرضی به مال دیگران تجاوز نمی کنند، به ناموس مردم چشم بد ندارند.
حَوَائِجُهُمْ خَفِیفَةٌ؛ زندگیشان خیلی ساده است؛ با یک لقمه نان و با سادگی هر چه تمام ؛ زندگیشان می گذرد. اینگونه نیست که باید یک زندگی مرفهی داشته باشند، فرش آن چنانی، ماشین لوکس و خانه بزرگ. بلکه به اندازه ای ضروری که زندگی شان بگذرد قانع هستند.
أَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فِی عَنَاءٍ وَ النَّاسُ مِنْهُمْ فِی رَاحَةٍ؛ بر خودشان سخت می گیرند تا مردم راحت باشند. این مطلب از دو تا طلبه که در یک حجره هستند مصداق پیدا می کند تا آن کسانی که در عالی ترین مقامات دنیوی و مدیریتی کشور هستند.
حضرت می فرماید: شیعیان ما خودشان را به زحمت می اندازند تا دیگران راحت باشند: أَنْفُسُهُمْ مِنْهُمْ فِی عَنَاءٍ وَ النَّاسُ مِنْهُمْ فِی رَاحَةٍ.
فَهُمُ الْکَاسَةُ الْأَلِبَّاءُ؛ تصور نشود آنها آدم های سادهای هستند که کلاه سرشان می رود. بعضی؛ می پندارند که وقتی کسی حاضر می شود تا؛ زحمت ها را به دوش بکشد، ؛ کلاه سرش گذاشتهاند، در صورتیکه وی بسیار عاقل است. او به خاطر اینکه خدا از او راضی باشد این کارها را تحمل می کند. حضرت می فرماید: این ها کیِّس و لبیب هستند: الْکَاسَةُ الْأَلِبَّاءُ؛ نه اینکه ساده هستند و دیگران سر آنها کلاه می گذارند.
وَ الْخَالِصَةُ النُّجَبَاءُ؛ آدم هایی هستند پاک و ناب؛ هیچ ناخالصی ای ندارند. با همه صداقت دارند؛ همانی که هستند، هستند. مردمی هستند نجیب، شریف، بزرگوار؛ نه اینکه سادهلوح باشند و گول بخورند و تحت تأثیر دیگران واقع بشوند.
فَهُمُ الرَّوَّاغُونَ فِرَاراً بِدِینِهِمْ؛ آنان گاهی برای اینکه بتوانند دینشان را حفظ کنند از جامعه کنار می کشند و جدا می شوند.
إِنْ شَهِدُوا لَمْ یُعْرَفُوا وَ إِنْ غَابُوا لَمْ یُفْتَقَدُوا؛ دل همه ما کم و بیش می خواهد، در جمعی مورد توجه قرار بگیریم. حتی خردسالان هم همیشه تلاش می کنند خودشان را مطرح کنند؛ برای همین گاهی داد می زنند و گاهی نیز خرابکاری می کند.
بنابراین، اینکه آدم می خواهد مطرح شود، غریزهای است که از طفولیت در انسان وجود دارد. آدمی می خواهد بیش از همه شناخته شود، عکس او را به در و دیوار بزنند و از او تعریف کنند. این روحیه در آدمیزاد هست؛ اما کسی که تربیت دینی شده است و در مکتب اهل بیت (ع) پرورش پیدا کرده، ابتدا در هر حرکتی رضایت خداوند را می طلبد. اگر یک جایی مصلحتی نبود که خودش را مطرح کند، ضرورتی نمی بیند مطرح شود.
گناهان بی ادعا
در احوالات یکی از علما گفته اند: وی به شهری مهاجرت کرده بود و مدت ها آنجا زندگی می کرد. اهل فضل آن جا نمی دانستند که این فرد یک عالم است. مدتی بعد، یکی از علمای آن شهر، به شهر دیگری رفته بود و احوال آن عالم را از او پرسیده بودند و گفته بودند شما از ایشان استفاده علمی می کنید؟ آن عالم گفته بود مگر ایشان سواد هم دارد؟ توجه کنید: شخصی مدت ها در یک شهری زندگی کرده، و حتی اظهار نکرده بود که عالم هستم.
اما به عکس کسانی هم هستند که ندانسته ها را می خواهد بجای دانسته ها قالب بزند. بدین سبب حضرت می فرماید: شیعیان ما اینگونه نیستند که در بند شهرت و معروفیت باشند. اگر در یک جمعی مردم آنها را نشناسند، بسیار آسان تر هستند.
إِنْ شَهِدُوا لَمْ یُعْرَفُوا؛ اگر در یک جمعی حاضر شوند کسی آنها را نمی شناسد.
إِنْ غَابُوا لَمْ یُفْتَقَدُوا؛ یک روز نیامدند کسی احوال آنها را نمی پرسد. چون اهمیتی به آنها نمی دهند. چونکه این ها در صدد این نبودند که موقعیت اجتماعی ای برای خودشان درست کنند و خودرا مطرح کنند.
بلکه شیعیان در بند این ها نیستند: إِنْ شَهِدُوا لَمْ یُعْرَفُوا وَ إِنْ غَابُوا لَمْ یُفْتَقَدُوا. من کسانی را دیدهام در حدی از مقام علمیت بودند که اگر در عرصه علمیه قم پنج نفر را می خواستند در قله بشمارند، آن شخص یکی از؛ آنها بود. ولی انسان وقتی ظاهر آنها را می دید، می پنداشت تازه از دهات آمده اند. علامه طباطبایی (رضوان الله علیه) یکی از آنها بود. نخستین باری که ما ایشان را می دیدیم خیال می کردیم؛ وی یک آخوند دهاتی است.
ایشان یک عمامه کوچک سرش بود و آرام راه می رفت؛ نه سری، نه صدایی، نه کسی صلواتی برایش می فرستاد. آرام می رفت یک گوشه ای، خیلی صدایش هم آرام بود.
حضرت (ع) سپس می فرماید: أُولَئِکَ شِیعَتِیَ الْأَطْیَبُونَ؛ این ها پاک ترین شیعیان من هستند.
وَ إِخْوَانِیَ الْأَکْرَمُونَ؛ عزیزترین برادران من هستند. سپس حضرت ادامه می دهد: أَلَا هَاهْ شَوْقاً إِلَیْهِمْ؛ یک نفس بلندی کشید و اظهار اشتیاق به این ها کرد.
أَلَا هَاهْ شَوْقاً إِلَیْهِمْ؛ چقدر من مشتاق دیدار اینها هستند.
در این جا نکته ای بنظر می رسد که خوب است بیان شود. بعضی اوصافی را که حضرات معصومین (ع) ذکر می کنند به خاطر شرایط خاص زمان و شرایط خاص مستمع بوده که برای آنها ضرورت داشته است. گاهی آن اوصاف آن قدر از اذهان دور است که مردم به آنها توجه ندارند و تصور هم نمی کنند که فضیلتی باشد؛ بلکه آن اوصاف را نقص هم می شمارند! اینکه حضرت روی آن اوصاف تکیه می کنند به این معنا نیست که همه باید این طوری باشند.
فرض کنید حضرت آیت الله بروجردی رضوان الله مقابل ایشان در همه دنیا شناخته می شد، مردم برای او احترام قائل بودند، دست و پای او را می بوسیدند، جا داشت خاک پایش را هم برای تبرک بردارند؛ این روایت به مفهوم آن نیست که ایشان می بایست به شکلی باشند که مردم او را نشناسند.
مهم این بود که ایشان در بند این نبود که شهرت پیدا کند. من در درس از زبان خود ایشان شنیدم که فرمودند: من تابحال به فکر ریاست نیفتاده ام، در صدد ریاست کردن و مرجع شدن نبودم، بر من تحمیل شد؛ یعنی برای من اثبات تکلیف کردند و مجبور شدم که قبول کنم.
توجه نماییم این شهرتی که همه انسان را بشناسند و احترام بگذارند، عیب نیست. عیب آنست که آدم خود؛ در صدد این باشد که خودش را مشهور کند و مطرح کند و برای این؛ که در میان مردم شهرت پیدا کند از هیچ تلاشی فروگذار نکند.
پی نوشت:
۱. بحارالانوار، ج ۶۵، ص ۱۷۷، باب صفات الشیعة و أصنافهم.
۲. مائده، ۵۴.
۳. بقره، ۶۵.
۴. بحارالانوار، ج ۲، ص ۴، باب ثواب الهدایة و التعلیم.
۵. آلعمران، ۱۴.
۶. عوالیاللئالی، ج ۴، ص ۷.
۷. بحارالانوار، ج ۵۵، ص ۳۹، باب العرش و الکرسی.
منبع: nooremarefat.ir
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب