كرونا و خرافه نحسی ۱۳ فروردین
نور معرفت: سیزده نحسی ندارد/نحسی از رفتار توست هر زیان كاید به بار/از زشتی رفتار توست (ابوالقاسم حالت)
در تقویم رسمی كشور روز ۱۳ فروردین بعنوان روز طبیعت نامگذاری شده است هر چند در میان عموم مردم با عنوان «سیزده به در» شناخته می شود كه قسمتی از آیین و سنت نوروز به شمار می آید. ایرانیها پس از دو هفته جشن و تعطیلی نوروز، در سیزدهمین روز فروردین به دل دشت و صحرا می زنند و در كنار خانواده و فامیل، دوستان و آشنایان اوقات خوشی را می گذرانند.
البته امسال به سبب گستردگی ویروس كرونا، برگزاری سنت سیزده به در ممنوع و به همه شهروندان ایرانی سفارش شده است كه بمنظور مراقبت از جان خود و دیگران در خانه بمانند. شاید این قرنطینه های خانگی روشی برای زیر پرسش بردن خرافات درباره نحسی روز ۱۳ فروردین باشد.
به گزارش نور معرفت به نقل از ایسنا، بنا بر معتقدات عامیانه ایرانیان در اثر قاجار، در روز سیزدهم فروردین احتمال داشت؛ خانه ها ویران شود بدین سبب برای در امان ماندن از خطرات این روز و برای محافظت از خود در مقابل اتفاقات شوم احتمالی در سال جدید، اولین سیزدهم هر سال را از خانه بیرون می رفتند و به گردش و نشاط می گذراند تا آن نحسی و بلا را از خود، خانه و شهرشان به در كنند.
بگفته سجاد آیدنلو نویسنده مقاله « سابقه و سبب برگزاری سیزده بدر و سنت های ایرانی»، احتمالاً در اعتقاد به نحس بودن عدد ۱۳ و روز سیزدهم، ۱۲ تایی بودن شمار برج های فلكی در نجوم قدیم و برخی اخبار و احادیث دینی خصوصاً در عصر قاجار كه روز سیزدهم ماه های ایرانی را شوم و بد دانسته؛ تاثیر داشته است.
البته باید به این نكته توجه كرد كه در باورهای زرتشتی، روز سیزدهم فروردین، نماد هزاره سیزدهم بوده كه در باورهای ایرانی زمان آخر عمر ۱۲ هزار ساله جهان و آغاز ویرانی و نابودی است، بدین سبب رو سیزدهم فروردین، نگران كننده و منحوس دانسته می شد.
البته این باور وجود دارد كه سابقه سیزده به در به ایران باستان می رسد و علت اصلی چنین روزی آن است كه مردم نه برای جشن و سرور بلكه برای برگزاری مراسم دینی و خواندن دعا و نیایش به بیرون از شهر می رفتند.
نبرد ایزد باران با دیو خشكسالی
البته روز ۱۳ فروردین، روز نبرد ایزد باران با دیو خشكسالی نیز دانسته می شود. می دانیم در ایران باستان تمامی روزهای ماه نام مخصوص خودرا داشتند. ۱۳ فروردین ماه، «تیشتَر» یا ایزد باران نامیده می شد. برای همین هم ایرانیان باستان كه عادت داشتند برای نوروز، هفت نوع قلعه شامل گندم، جو، نخود، لوبیا، ارزن، عدس و ماش را در سینی های بزرگ سبز می كردند؛ در روز سیزدهم فروردین، سبزه ها را به آب روان می سپردند.
در مقاله «سیزده به در؛ پیروزی اسب سفید بر اسب سیاه» نوشته علی جلالی آمده است: تیشتر در منابع زرتشتی ایزد باران دانسته شده است كه پدید آورنده آب ها، رودها، دریاچه ها و دریاها، درهم شكننده جادوگران و پاسدار آریایی هاست كه بیشتر به صورت اسبی سفید و زیبا با گوشه های طلایی وارد دریا می شود و در آنجا با «اپوشه» دیو خشكسالی كه در چارچوب اسبی سیاه و ترسناك تجلی می یابد؛ روبه رو می شود. این دو سه روز می جنگند كه برمبنای باور ایرانیان باستان، باید برای تیشتر قربانی می دادند او پیروز شود تا آنها گرفتار خشكسالی نشوند.
سابقه سیزده به در
سابقه سیزده به در همچون مباحثی است كه اتفاق نظر درباره آن وجود ندارد اما بگفته سجاد آیدنلو اخیرترین متنی كه به سیزده به در اشاره كرده به دوره قاجار برمی گردد و تا پیش از این دوره متن مكتوبی وجود ندارد كه به بطور مستقیم به سنت سیزده به در اشاره كرده باشد.
نكته پراهمیت آن است كه در دوره قاجار علاوه بر خاطرات ناصرالدین شاه در سفرنامه های نویسندگان ایرانی و خارجی اشاره شده است كه سیزده به در با جدیت و اهتمام بالا از طرف مردم و دربار اجرا می شده و مردم در این روز حتما برای گردش و تفریح به باغ ها و تفرجگاه ها می رفتند و بر این باور بودند كه باید برای دور شدن از نحسی این روز، حتما باید خانه خودرا ترك كنند و با حضور در طبیعت از شومی سال جدید در امان بمانند.
در دهه ها و سال های اخیر به دنبال رواج عقل گرایی در جوامع همچون ایران، این تفكر كه روز ۱۳ فروردین نحس است؛ تغییر كرده و گروه های مختلف جامعه بیشتر برای خوشگذرانی و تفریح سنت سیزده به در را اجرا می كنند تا بهانه ای باشد برای دورهمی، خوردن آش رشته و كاهو و سكنجبین و بازی های گروهی و رقص های محلی.
امسال كرونا فرصت دورهمی و تفریح سیزده به در را از ایرانیها گرفت اما بستری برای زیر پرسش بردن خرافه نحس بودن ۱۳ فروردین فراهم نمود. چون این روز زمانی نحس می شود كه بدون توجه به سفارش های پزشكی وارد طبیعت شویم و دورهمی تشكیل بدهیم و جان خود و دیگران را به خطر بیاندازیم. كرونا فرصتی را فراهم نمود تا شعر ابوالقاسم حالت را تكرار نماییم كه
«سیزده نحسی ندارد/نحسی از رفتار توست
هر زیان كاید به بار/از زشتی رفتار توست»
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب