آیت الله مصباح یزدی معتقد بود، خط جدیدی از قرآن پژوهی باید گشوده شود
به گزارش نور معرفت، امروز چهارمین سالگرد مردی است که میتوان او را فیلسوف قرآنی خواند، فقیهی که همپای فقه و اصول، توجه به قرآن کریم این کتاب حیاتبخش را در سرتاسر زندگی علمی خود مد نظر داشت.
خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: امروز چهارمین سالگرد مردی است که می توان او را فیلسوف قرآنی خواند. فقیهی که همپای فقه و اصول، توجه به قرآن کریم این کتاب حیاتبخش را در سراسر زندگی علمی خود مد نظر داشت و از علوم نقلی گرفته تا فلسفه و علوم عقلی، چهره ای نام آشنا در عرصه با عظمت قم بود.
محمدتقی مصباح یزدی، در یازدهمین روز از یازدهمین ماه سال ۱۳۱۳، در دوره ای که پهلوی اول، تلاش در تحکیم قدرت خود داشت و در این راه، نسبت به انهدام حوزه های علمی شیعی، تمام تلاش خویش را به کار بسته بود متولد شد.
خانواده محمدتقی از خانواده های متدین یزد بودند و شاید همین موجب شد که او بعد از اتمام دوره ابتدایی و ۵ سال بعد از پایان حکومت رضاشاه، پا به حوزه علمیه یزد بگذارد و دروس مقدماتی را نزد مرحوم محمدعلی نحوی، و درسهای «شرح لمعه» در فقه و «رسائل» و «قوانین» در اصول فقه را نزد سید علی مدرسی و میرزا محمد انواری به انتها رساند.
هجرت به نجف اشرف
دست روزگار او را به حریم امیرالمومنین ضد السلام در نجف اشرف کشاند و او در عرصه کهن نجف، درس «مکاسب» و «کفایة الاصول» را نزد استاد محمدعلی سرابی و علامه سیدعلی فانی گذراند و هم درس تفسیر مرجع بزرگ شیعه آیت الله خویی شرکت جست؛ اما به سبب مشکلات مالی پدر، بعد از چند ماه مجبور شد با ایشان به ایران مراجعت کند، و سپس برای ادامه تحصیل به حوزه علمیه قم عزیمت کرد.
محمدتقی مصباح جوان، بقیه مکاسب و کفایه را خدمت شیخ عبدالجواد جبل عاملی و آیت الله حاج شیخ مرتضی حائریبه اتمام رساند و در درس خارج فقه زعیم حوزه های علمیه آیت الله بروجردی و درس خارج اصول حضرت آیت الله اراکی شرکت کرد و علوم قرآنی و علوم عقلی را هم با حضور در درسهای تفسیر و اسفار علامه طباطبایی بهره برد.
او با جدیت و پشتکار، ضمن پژوهش در رشته های در رابطه با فقاهت، مانند اصول فقه، رجال و درایه، و طی مراحل عالی حوزه، در سن ۲۷ سالگی به درجه اجتهاد نائل آمد، ولی همچنان حدود هشت سال در درس فقه و اصول حضرت امام خمینی، و حدود پانزده سال در درس فقه آیت الله بهجت شرکت کرد.
آیت الله مصباح در حوزه علوم مختلف اسلامی صاحب نظر بود، و در رشته های اصلی این علوم به تدریس، پژوهش، و تألیف پرداخت. او همین طور با زمان شناسی و توجه به نیازهای روز جامعه اسلامی، به پژوهش در رابطه با تعدادی از مسائل علوم انسانی پرداخته، نظریات نویی به جامعه علمی تقدیم داشت. از این استاد برجسته حوزه علمیه قم تا کنون بیشتر از ۱۵۰ کتاب و صدها مقاله به چاپ رسیده و آثار خیلی از وی به زبان های زنده دنیا، همچون عربی، انگلیسی، فرانسوی، آذری، اردو، روسی، آلمانی، مالایو، بوسنیایی، و … ترجمه شده است.
این فیلسوف قرآنی، از شروع ورود خود به حوزه علمیه قم، متوجه کاستی های موجود در این زمینه شده بودند و آن گونه که خود نقل می کردند، در انتظار فرصتی بودند تا بتوانند برای آن، چاره ای مناسب پیدا کنند. ایشان نارسایی های موجود را در سه حوزه نظام آموزشی، مسائل اخلاقی و روند تبلیغی بازشناخته بودند. ایشان آثار گوناگونی در رابطه با علوم اسلامی همچون تفسیر، فلسفه، اخلاق و معارف اسلامی دارد. «آموزش فلسفه» و «آموزش عقاید» متن درسی مراکز حوزوی و دانشگاهی است و به زبان های مختلف ترجمه شده است. «معارف قرآن»، «اخلاق در قرآن»، «نظریه سیاسی اسلام» و «نظریه حقوقی اسلام» همچون آثار ایشان است.
آیت الله مصباح معتقد بودند که فرهنگ دارای مؤلفه های فراوانی است ولی تمامی مؤلفه های فرهنگی به دو رکن و دو مؤلفه اصلی برمی گردد که عبارت است از باورها و ارزش ها. وقتی سخن از فرهنگ در یک جامعه می آوریم یعنی سخن از باورها و اعتقادات یک جامعه و همین طور نظام ارزشی و نظام بایدها و نبایدها. به طور معمول باورها گزاره های هست و نیست است و ارزش ها، بایدها و نبایدهاست. یکی گزاره های توصیفی و دیگری گزاره های تجویزی، سفارش ای و دستوری می باشد.
ایشان می اظهار داشت: که اگر در جامعه ایران انقلابی به نام انقلاب اسلامی روی داده است برترین و ماندگارترین جنبه انقلاب هنگامی است که گذشته از نفوذ و تغییر در جنبه های تمدنی و سخت افزاری در جنبه های نرم افزاری، ایمان، ارزش، باور و اعتقادات اثر بگذارد.
آیت الله مصباح یزدی در سیر شکل دهی نسل جدیدی از حوزویان، درصدد تربیت سربازان علمی بودند که این سربازان در جبهه اسلامی سازی متون دانشگاهی یا تولید علم دینی یا اسلامی سازی دانشگاه ها بتوانند مفید و مؤثر باشند. ایشان به عرضه مباحثی برای اساتید دانشگاه و حوزویان پرداختند که آنها را بسمت به دست آوردن توانمندی های دوسویه حوزوی و دانشگاهی راهنمایی کنند. چون که اگر تنها یکی از این توانمندی ها صرفا موجود باشد دو خط موازی خواهد بود که مشخص نیست به جایی برسد و درنهایت دانشگاهیان حوزویان را و حوزوی ها، دانشگاهی ها را متهم می کنند. آیت الله مصباح یزدی باور داشت. راه اینکه اینها به یک خط متقاطع برسند این است که نسل جدیدی در عرصه تربیت بشود که این نسل هم برخوردار از دانش حوزوی و هم از دانش تخصصی در رشته های علوم انسانی و اجتماعی برخوردار باشد.
راه جدید در قرآن پژوهی
آیت الله مصباح در باب قرآن پژوهی و تفسیر قرآن کریم به این باور رسیده بودند که خط جدیدی از قرآن پژوهی در عنوان تفسیر موضوعی قرآن باید در عرصه علمیه قم گشوده شود و حکیمان عالم و برتر و فاضل ما بیشتر انرژی خویش را روی تفسیر ترتیبی قرآن متمرکز کنند بهتر است ما قسمتی از نیروی مان را روی تفسیر موضوعی متمرکز نماییم و در همان آغاز راه ایشان قرآن را با شیوه تفسیر موضوعی به ده محور مختلف طبقه بندی کرده اند تحت عنوان معارف قرآن و خداشناسی، راه شناسی، راهنما شناسی، انسان شناسی، جهان شناسی، و همچنین اخلاق جامعه شناسی، روان شناسی. بعد دیگر حرکت ایشان در علوم عقلی بود که منظور از علوم عقلی منطق، فلسفه، عرفان، کلام و اخلاق نظری در این وادی بود که حرکت های بزرگی را دراین خصوص هم انجام دادند. راه اندازی مؤسسه جهانی تدوین دایره المعارف که ثمرات و میوه های تلاش ایشان در حوزه علوم عقلی است و ادامه کوشش های علمی ایشان در حوزه قرآن پژوهی و علوم عقلی؛ از دیگر کارهای این عالم بود.
این فیلسوف قرآنی در حوزه مسائل فرهنگی روز جامعه هم حساس بود و با نگاهی بدیع دیدگاه های اسلامی را در این موضوعات تبیین می کرد که تعدادی از آنها در قالب کتاب انتشار یافته است، ازجمله: زن یا نیمی از پیکر اجتماع، زلال نگاه، طوفان فتنه و کشتی بصیرت، مباحثی دربارة حوزه، تهاجم فرهنگی، تماشای فرزانگی و فروزندگی، سیری در ساحل، آفتاب مطهر، انقلاب اسلامی و ریشه های آن، انقلاب اسلامی: جهشی در تحولات سیاسی تاریخ، عبرت های خرداد، و اصلاحات: ریشه ها و تیشه ها.
سرانجام و بعد از عمری مجاهدت علمی این استاد بزرگوار حوزه علمیه قم در سن ۸۵ سالگی و در ۱۲ دیماه ۱۳۹۹ دعوت حق را لبیک گفت.
منبع: nooremarefat.ir
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب