سلسله نشست های كرونا و زندگی مؤمنانه
كرونا عجز دانش بشری را به رخ كشید و موجب پررنگ تر شدن فهم و درك از دین شد
نور معرفت: قم عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم به مبحث چالش كرونا و دین داری پرداخت.
در ابتدای نشست علمی " چالش کرونا و دینداری" بعنوان یکی از سلسله نشست های "کرونا و زندگی مؤمنانه" که یکشنبه شب در نهمین شب از ماه مبارک رمضان به صورت مجازی و به همت پردیس فارابی دانشگاه تهران و جهاد دانشگاهی واحد استان قم برگزار شد، حجت الاسلام والمسلمین دکتر صادق نیا عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم اظهار داشت: کرونا و بیماری های فراگیر مانند کرونا که سلامت عمومی را تهدید می کند و چالشی برای معناداری زندگی هستند و در نهایت به افزایش چگالی دین داری می انجامد و تراکنش کنش های مذهبی را در نزد افراد بالا می برد.
وی با اشاره به مفهوم دین، افزود: گفتن اینکه چگالی دین در جهان پس از کرونا بالا می رود کافی نیست باید بدانیم از چه دینی سخن می گوییم و مرادمان از دین چیست؟
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم اضافه کرد: فارغ از مشاجرات فلسفی بر سر معنای دین که معمولاً تلاش می کند تا جوهره دین را معرفی کنند و تعریفی جوهری و فلسفی عرضه کنند از حیث کاربردی در مقام کاربست کلمه دین را در یکی از معانی سه گانه به کار می بریم که در ادامه بیان می کنم و بیشتر مشاجرات ما که موجب می شود فهم دقیقی از کلمات همدیگر نداشته باشیم این است که محل نزاع و تعریف ما از مفهوم دین چندان روشن نیست.
صادق نیا اظهار داشت: اولین معنای دین در مقام کاربرد این است که گاهی دین عبارت است از محتویات متون مقدس که گاهی بسیط و ساده است و گاهی پیچیده است؛ وقتی دین می گوید فلان عمل جایز نیست و یا واجب است مرادمان از کلمه دین آن نظام اعتقادی و محتویات متون مقدس است.
وی با اعلان اینکه دومین معنای دین در مقام کاربرد مرادمان از دین به مدلول اشاره به یک نهاد اجتماعی، مدنی و فرهنگی است و مسئولیتش بیان، تفسیر، پالایش و پیرایش نظام اعتقادی است، اشاره کرد: وقتی می گوییم حاکمیت دین مرادمان حاکمیت نهاد دین است و یا می گوییم در فلان جامعه دین حاکمیت دارد مراد نهاد دین است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم بیان کرد: مراد از نهاد دین در جامعه شیعی حوزه های علمیه است و در جامعه مسیحی مراد از نهاد دین کلیسا است.
صادق نیا عنوان کرد: معنای سوم از دین عبارتست از دین داری و تدین. وقتی می گوییم دین به زندگی انسان معنا می دهد در واقع مفهوم دین داری منظور است یا دین امید را در زندگی انسان بیشتر می کند که در اینجا هم دین داری موجب معنای زندگی می شود.
وی معتقد می باشد هنگامی که می گوییم در جهان پساکرونا چگالی دین بالا می رود و تراکم کنش های مذهبی پدید می آید، مراد تراکم دین داری به همان معنای سوم است یعنی افراد و آدم ها به باور داشت های مذهبی توجه بیشتری می کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم اظهار نمود: دین به معنای سوم مانند سکه معلق در آسمان نیست که از واقعیت اجتماعی و زمین بیگانه باشد؛ بلکه دین با واقعیت اجتماعی در تعامل است بااینکه پیام ثابت دارد اما این پیام را در مواجه با واقعیت های اجتماعی ارائه می دهد بنا بر این صورت و رنگ آن جامعه را می گیرد و در واکنش به جامعه، این دین داری کیفیت پیدا می کند.
صادق نیا افزود: هنگام مطالعه تاریخ ادیان متوجه درهم آمیختگی و دادوستد فرهنگی بین ادیان، بین دین و واقعیت اجتماعی هستیم، مراد بنده وام گیری نیست بلکه توجه به واقعیت اجتماعی است؛ برای نمونه در دنیای مسیحیت و یهودیت واقعیت اجتماعی هولوکاست وجود دارد که دین در پیوند با این واقعیت اجتماعی صورت های متفاوتی نسبت به قبل از هولوکاست گرفت.
استاد دانشگاه با اعلان اینکه هولوکاست موجب شد در الهیات یهودی و مسیحی تغییرات زیادی اتفاق می افتد و خدای آنان تبدیل به خدایی شد که چندان خیرخواه نیست و قدرت حمایتگری ندارد، اظهار داشت: این تغییرات نشان میدهد واقعیت اجتماعی تا چه اندازه در شکل گیری صورت دین نقش دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم ابراز کرد: ایرانیها تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در دهه های 40 و 50 صورتی از دین داری داشتند که نقادی بود و دین وضع مطلوب بود نه دین وضع موجود؛ مبلغان دین از شریعتی گرفته تا مطهری صورتی از دین را ترسیم می کردند که برهم زننده نظم موجود و به چالش کشنده وضعیت موجود بود و از دین داران می خواستند به حاکمیت اعتراض کنند.
صادق نیا اظهار داشت: اندیشمندان و صاحبان فکر دهه 40 و 50 مردم را به سبکی از دین داری دعوت می کردند که در آن یک نوع ایدئولوژی غالب بود که مردم را به نامطلوب دانستن وضعیت موجود دعوت می کرد.
وی افزود: اما پس از پیروزی انقلاب اسلامی این قرائت نمی تواند وجود داشته باشد چون دین داران پیروز شده بودند و انقلاب برمبنای آموزه های اسلامی شکل گرفته بود و دین داری مبارزه با وضعیت موجود را دنبال نمی کرد؛ بلکه وضعیت دین داری به شکلی بود که مردم را به مقاومت، ایستادگی و اهداف موجود دعوت می کرد تا آن اهداف محقق شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم با اشاره به اینکه دین داری مردم با واقعیت اجتماعی آنها عجین می کند و زندگی در شرایط مختلف ما را وادار می کند به یک سبک خاصی دین داری ما انعطاف داشته باشد و این انعطاف را در احکام شرعی و فقهی نیز می بینیم، اشاره کرد: پیام دین خشک و منجمد نیست بلکه موجب می شود در شرایط مختلف هم چنان دین دار بمانیم و از دین داری خودمان دفاع نماییم.
صادقی نیا ابراز کرد: باید قبول نماییم که پدیده ای مانند کرونا که از یک بیماری شخصی تبدیل به یک وضعیت و واقعیت اجتماعی می شود در سبک و کیفیت دین داری ما نیز تأثیر خواهد گذاشت؛ این تأثیر برمبنای نظریه های مختلف قابل فهم است و دودسته نظریه وجود دارد که رابطه دین و دنیای جدید را تقریر می کنند.
وی ادامه داد: نظریه های سکولار معتقدند در دنیای جدید علم جایگزین دین می شود و آگوست کنت می گوید در فاصله میان آگاهی و واقعیت جوانه می زند و در دنیای جدید علم به اندازه ای توسعه می یابد که جایگزین دین خواهد بود. برمبنای پیش بینی او بشر به جایی می رسد که به روزگار و دوره تجربی می رسد و آنجا دیگر جایی برای دین وجود ندارد.
استاد دانشگاه یادآور کرد: بر طبق این نظریه ها ما باید در جامعه جدید جایی برای دین نمی دیدیم حتی اگر حرف او درست باشد کرونا نشان داد علم نتوانسته همه نیازمندی های انسان را پر کند و هنوز مواردی هست که هیچ علم تجربی نمی تواند اقدامی کند و کرونا عجز دانش بشری و ناتوانی علوم تجربی را به رخ کشید و موجب شد فهم و درک از دین پررنگ تر شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم افزود: نظریه دیگر نظریه سکولار است که در دنیای مدرن به اندازه دنیای سنتی مردم دین دار هستند؛ دنیای جدید دنیای تکثر آرا و نظریات است و آدم ها در این دنیای جدید قطعیت را از دست می دهند و در حقیقت انسان های سنتی قطعیت داشتند ولی خلاقیت نداشتند.
وی افزود: انسان های دوران مدرن با خلاقیت روبه رو هستند و تکثر دارند ولی قطعیت ندارند؛ انسان های جدید قطعیت آنها از بین رفته و موجب تشویش اذهان می شود.
استاد دانشگاه عنوان کرد: اگر کسی با "مارلیک فرون" آشنایی داشته باشد می گوید انسان ها آزادی را دوست دارند اما وقتی به آنها آزادی داده می شود متوجه می شوند چیزی به نام کانون سرسپردگی وجود ندارد و برای پیدا کردن این کانون حاضرند قسمتی از آزادی خودرا بدهند تا به آن کانون سرسپردگی برسند.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم اظهار نمود: در دنیای جدید نیز دین وجود دارد و "پیتر برگر" می گوید به شرطی که دین زبان اصلی خودش را از دست ندهد و زبان علم و فلسفه را انتخاب نکند چونکه به این شکل دین وارد بازی این ها شده و یک بازیگر کنار سایر بازیگرها می شود و موجب تکثر و کاهش قطعیت می شود.
وی ابراز کرد: در دنیای پساکرونا به سبب کاهش قطعیت به توانمندی انسان دنبال چیزی می گردیم که این قطعیت را به ما بدهد تا بتوانیم در دنیای جدید زندگی نماییم و در دنیای جدید هیچ علم و چیز دیگری نمی تواند جایگزین دین شود و به ما قطعیت بدهد.
صادقی نیا اظهار داشت: کرونا به ما نشان داد که برخی چیزها معنای زندگی بشر را تهدید می کند جون کرونا صورتی از مرگ است و مرگ را به ما نزدیک می کند که این به ما القا می کند که هیچ معنایی در زندگی وجود ندارد؛ حتی اگر علوم تجربی موفق به تولید واکسن این بیماری شود قسمتی از درد ما را کم می کند ولی تهدید معنای زندگی ما همچنان سرجای خودش است.
عضو هیئت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب قم تاکید کرد: دین این تهدیدِ معنای زندگی را از بین می برد و بنا بر این امروزه می بینیم از ملحدترین و دین گریزترین آدم ها در این شرایط دعا می خوانند و حتی کنشگران علوم تجربی دستانشان به دعا بلند است تا شراین بیماری از جهان کوتاه شود.
وی یادآورشد: کرونا نشان داد دین هم چنان کارکرد دارد و امکان حذف پدیده ای که دارای کارکرد باشد، وجود ندارد و مردم اشتیاق به دعا و معنویت در میان مردم زیاد شده است.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب