در مدرسه آزاد فكری؛
درس گفتگوهای ماجرای دین و آزادی
به گزارش نور معرفت به همت مدرسه آزاد فكری، درس گفتگوهای ماجرای دین و آزادی برگزار می گردد.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، مسأله نسبت اسلام و حكومت از مسائلی است كه همواره مورد بحث های صریح و جدی قرار گفته است. نسبت اسلام با دولت، گاهی از جهت توانایی یا عدم توانایی اسلام برای ایجاد دولت مورد بحث قرار می گیرد و گاهی از جهت نقش اسلام در اعطای مشروعیت سیاسی. در این درس گفتگو به نسبت اسلام با حكومت پرداخته می شود و معین خواهد شد كه این نسبت چه تأثیراتی در محدوده آزادی ها خواهد داشت. در این درس گفت وگوها عبدالحسین خسروپناه و عبدالعلی تاجر (به صورت ویدئو كنفرانس از كالیفرنیا، امریكا) درباره جدایی دین از سیاست صحبت می كنند. عبدالعلی دومین فرزند مهدی تاجر است. او فوق لیسانس معماری از دانشگاه شهید بهشتی تهران دارد. تاجر هم اكنون در اورنج كانتی، كالیفرنیا اقامت دارد و به تدریس در بنیاد «ایمان «(در لس آنجلس)، «ابن سینا» (در اورنج كانتی)، «توحید» (در سن خوزه) و چند مركز اسلامیدیگر در (اوكلند) می پردازد تألیف ۱۹ جلد كتاب و مقالات تحقیقی مختلف درباره قرآن و اسلام از ۱۳۵۶ تابحال عمده مشغولیت تحقیقی وی را در بر می گیرد. وی در سمینارهایی در آلمان، فرانسه، هلند، اتریش و آمریكا شركت داشته است و از موضوعاتی كه مكرر در این عرضه ها به آن می پردازد مقوله ارتداد در اسلام است. از آثار مرتبط او می توان به «آزادی در قرآن» و «آزادی در نهج البلاغه» نام برد. عبدالحسین خسروپناه استاد و پژوهشگر فلسفه دین و رئیس سابق مؤسسه پژوهشی حكمت و فلسفه ایران است. وی در سال ۱۳۴۵ در دزفول به دنیا آمد. در سال ۱۳۶۴ بعد از دریافت دیپلم تجربی، وارد تحصیلات حوزوی شد. در سال ۱۳۶۸ پس از اتمام سطح، تا اواخر دهه هفتاد نزد علمای وقت، به فراگیری دروس خارج فقه و اصول، فلسفه و عرفان اسلامی پرداخت. در سال ۱۳۷۴ در رشته كلام اسلامی از مؤسسه علمیه امام صادق (ع) فارغ التحصیل شد. نهایتاً وی در سال ۱۳۹۴ به رتبه استاد تمامی دست یافت. خسروپناه همچون منتقدین جدی جریان روشنفكری در ایران است. كتابهای «جریان شناسی فكری ایران معاصر»، «انتظارات بشر از دین» و «كلام جدید» همچون مهمترین مكتوبات او است. در این درس-گفتگو چه می گذرد؟ مهندس عبدالعلی تاجر معتقد است: «دین از سیاست جدا نیست، اما حكومت مستقل از دین است و قرآن جز اصولی كلی، هیچ شكل و سازمان ویژه ای برای حكومت تعیین نكرده است». در مقابل حجت الاسلام خسروپناه می گوید: «فقه و علوم حوزوی می تواند مبانی، ایدئولوژی و راهبردها، قوانین و احكام و ساختارهای عینی جامعه را در نظام اسلامی تبیین كند». پر واضح است كه در هر كدام از این حالات مردم نقش متفاوتی در حكومت خواهند داشت و بنابراین محدوده آزادی های فردی، اجتماعی و سیاسی متفاوتی كسب خواهند كرد. در یك نگاه مرم هستند كه اساساً حاكم هستند و انتخاب آنها فارغ از اصول دینی مورد پذیرش است و بنابراین دینداران تنها بعنوان گروهی و حزبی سیاسی (و در كنار سایر احزاب دینی و غیر دینی) با انتخاب مردم در یك حكومت سكولار می توانند وارد حكومت شوند. اما در نگاهی دیگر مردم ذیل اصول حكومت اسلامی دست به انتخاب می زنند و انتخاب آنها در این محدوده معتبر است. ازاین رو در این درس-گفتگو ایده های مربوط به نسبت اسلام و حكومت یا سیاست را در ترازوی آزادی خواهیم گذاشت و هم درباره ادله و اعتبار نظری این دیدگاه ها بحث خواهیم كرد و هم نتایج عملی آنها را با عنایت به مصادیق مختلف حكومت های دینی و سكولار در جهان ارزیابی خواهیم نمود. همینطور حسین سوزنچی و صدیقه وسمقی درباره قانون حجاب بحث می كنند. حسین سوزنچی تحصیل فلسفه اسلامی تا درجه دكتری را در دانشگاه امام صادق (ع) و تربیت مدرس طی نموده و الان بعد از گذراندن دروس سطوح مختلف حوزوی، عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم (ع) قم هستند. ایشان مدت ها در تدریس دوره های مطالعات آثار شهید مطهری در تهران فعال بودند و سابقه تألیف كتبی مانند «معنا، امكان و راهكارهای علم دینی»، «جنسیت و دوستی (دیدگاهی اسلامی در مورد روابط دختر و پسر)» و مقالاتی پژوهشی در حوزه هایی مانند فلسفه دین و تفسیر قرآن را در كارنامه دارند. همانگونه كه از آثار ایشان پیداست، ایشان علاوه بر مطالعات فلسفی در عرصه هایی مانند فلسفه علم، فلسفه دین، در موضوعات اجتماعی تری مانند زنان، جنسیت، مسأله حجاب هم بحث كرده اند و در یكی از فعالیتهای علمی اخیر خود در این حوزه، مقاله ای در نقد مقاله «حجاب در ترازوی اخلاق» دكتر دباغ و همینطور مقاله ای با عنوان «تبیین چارچوب اسلامی برای سلامت روابط جنسیتی دختران» مرقوم داشته اند. صدیقه وسمقی عضو هیئت علمی دانشكده حقوق دانشگاه تهران بوده و الان هم پژهشگر ارشد دانشگاه اوپسالا سوئد هستند. همچون آثار ایشان می توان به كتاب های «زنان، فقه و اسلام» و همینطور «بضاعت فقه» اشاره نمود. از اشتغالات مهم ایشان از سنین نوجوانی شاعری بوده و چند دفتر شعر هم از اشعار خود چاپ نموده اند. وسمقی همینطور عضویت در شورای شهر تهران و فعالیت در جبهه اصلاحات را در كارنامه دارند و مقالات زیادی را هم در حوزه های سیاسی و اجتماعی در مطبوعات منتشر ساخته اند. ایشان همچنان هم در خارج از كشور و در ارتباط با رسانه های مختلف به طرح مباحث فكری و سیاسی مانند مباحث مربوط به حقوق و نقش زنان از دیدگاه روشنفكری دینی می پردازند. در این درس-گفتگو چه می گذرد؟ مسأله حجاب در دو ساحت دینی بودن و قانونی شدن، مورد سوال و تردید قرار گرفته است. پیش تر مدرسه آزادفكری درس-گفت و گویی پیرامون دینی بودن آن برگزار كرده بود اما در این درس-گفت وگو بحث می شود كه آیا با قبول دینی بودن حكم حجاب، قانون حكومت اسلامی حق دارد كه آزادی زنان را در ساحت پوشش محدود كند و آنها را در صورت تخلف مجازات كند؟ یا آنكه پذیرش عمومی هم شرطی لازم است؟
حجت الاسلام و المسلمین سوزنچی از قانون حجاب دفاع می كند و معتقد است: «اسلامی بودن یك نظام و حكومت، معنایی جز این نمی تواند داشته باشد كه آن حكومت درصدد پیاده كردن احكام اسلام باشد.» در نگاه ایشان پذیرش مردم تنها جاری این قانون را ممكن می سازد و ارتباطی به وظیفه اساسی حكومت اسلامی در ارجاع شرع اسلام ندارد. اما دكتر صدیقه وسمقی كه به صورت ویدئو كنفرانس از سوئد سخنرانی می كند، می گوید حتی اگر این حكم الهی هم باشد، اجبار بر حجاب هیچ گونه مستند دینی ندارد.
این درس-گفتگو را دنبال كنید تا ببینیم آیا حكومت باید حجاب اسلامی را اجبار كند یا خیر و اگر جامعه آنرا نپذیرفت چه اتفاقی برای این قانون رخ خواهد داد. آزادی در سایه شورای نگهبان هم بحثی است كه با حضور سروش دباغ و حاج سید جوادی برپا می شود «شورای نگهبان» موافقان و مخالفان سرسختی در بین صاحبنظران دارد. موافقان، آنرا یكی از اركان اسلامیت نظام می دانند، چون كه معتقند این نهاد چه از بعد قانون گذاری و چه از بعد انتخاب مجریان قانون معیارهای دینی را به میان می آورد. اما مخالفان به شدت این را انكار می كنند و معتقند این نهاد هم جمهوریت حكومت اسلامی را تخریب كرده و هم مفاسدی همچون ریاكاری را در بعد اسلامیت حكومت وارد كرده است. سروش دباغ همانند پدرش، دكتر عبدالكریم سروش ابتدا در دانشگاه تهران دكتری داروسازیش را گرفت. بعد از آن به صورت جدی تر فلسفه را دنبال كرد و نزد پدرشان خیلی از علوم فلسفی را آموخت. وی در سال ۱۳۸۱ به انگلستان رفت تا در دانشگاه واریك در رشته فلسفه تحلیلی مشغول به تحصیل شود. دباغ بعد از دریافت دكتری فلسفه تحلیلی به ایران بازگشت و به عضویت هیئت علمی انجمن فلسفه و حكمت ایران درآمد و علاوه بر آن، در دانشگاه تربیت مدرس، دانشگاه مفید و… به تدریس پرداخت. وی بیشتر از ۱۰ عنوان كتاب تألیفی دارند كه بیشتر آنها در حوزه فلسفه تحلیلی به نگارش درآمده است. وی حالا بعنوان پژوهشگر دپارتمان مطالعات دینی دانشگاه تورنتو كانادا مشغول به فعالیت و تحقیق است. سیدفرید حاج سیدجوادی متولد ۱۳۵۴ در تهران است. در سال ۱۳۷۶ در مقطع كارشناسی در رشته فیزیك از دانشگاه صنعتی شریف فارغ التحصیل شد. بعد از آن تحصیلات حوزوی خویش را در قم شروع كرد و در سال ۱۳۸۳ درس خارج فقه و اصول خویش را نزد علمای قم شروع كرده و همزمان به تدریس فقه و اصول پرداخت. همچون مقالات او می توان به «از حكومت اسلامی تا فقه نظام»، «عدالت یا شریعت» و «تجلی مردم سالاری دینی» اشاره نمود. در این درس-گفتگو چه می گذرد؟ شورای نگهبان نهادی است كه در ساختار حقوقی جمهوری اسلامی سه وظیفه اساسی و مهم دارد؛ «نظارت بر قوانین مصوب مجلس شورای اسلامی»، «نظارت بر حُسن اجرای انتخابات» و «احراز صلاحیت داوطلبان انتخابات.» این نهاد موافقان و مخالفان سرسختی در بین صاحبنظران دارد. موافقان، یكی از اركان اسلامیت نظام را وجود شورای نگهبان می دانند چون كه معتقند این نهاد چه از بعد قانون گذاری و چه از بعد انتخاب مجریان قانون معیارهای دینی را به میان می آورد. اما مخالفان به شدت این را انكار می كنند و معتقند این نهاد هم جمهوریت حكومت اسلامی را تخریب كرده و هم مفاسدی همچون ریاكاری را در بعد اسلامیت حكومت وارد كرده است.
در این درس گفت وگوی مدرسه آزادفكری، فلسفه وجودی شورای نگهبان و نسبتش با آزادی مورد بحث و گفت و گو قرار می گیرد. در واقع پرسش این درس-گفتگو به صورت مشخص این است كه آیا محدود كردن آزادی های سیاسی (یعنی آزادی قانون گذاری و انتخاب مسئولین) توسط شورای نگهبان اولاً ادله كافی دینی دارد یا خیر و ثانیاً در عمل این محدودیت چه نتایجی در بر داشته است. دكتر سروش دباغ به صورت كلی خواهان جدایی دین از حكومت است. وی معتقد است: «مبنا قرار دادن احكام فقهیِ متعلّق به قرون و اعصار پیشین و تعصّب و جمود بر این احكام به تباهی ها و فجایع انجامیده و جامعه ای مشحون از فقر، تبعیض و فساد به دنبال آورده است» و در مقابل حجت الاسلام سیدجوادی از كسانی است كه از لزوم وجودی نهادی با وظایف شورای نگهبان بعنوان یك ركن اسلامیت نظام دفاع می كند. مناظره دیگر ما بین بیژن عبدالكریمی و علیرضا شجاعی زند درباره امنیت و آزادی برگزار می گردد. آزادی بدون برخورداری از امنیت ممكن نیست و امنیت شرط آزادی است؛ و از سوی دیگر، آزادی لازمه برقراری امنیت پایدار می باشد و بدون آن امنیت دوام و حتی مطلوبیت ندارد. پرسش اصلی بر سر «بحران». و «نگرش امنیتی» به مسائل مختلف است. به این معنا كه در تحلیل و فهم كلیه مناسبات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی علمی-فرهنگی، مفاهیم و تعابیر امنیتی نقش پیدا می كنند و فهم ما در چهارچوب این مفاهیم رقم می خورد كه این خود باعث بسط قلمرو بحران و در نتیجه امنیتی شدن ساحت های مختلف جامعه است. بیژن عبدالكریمی (متولد ۱۳۴۲) دانشیار گروه فلسفه دانشگاه آزاد اسلامی است. او دارای درجه دكتری فلسفه از دانشگاه اسلامی علیگر هند است. پژوهش های وی عمدتاً در حوزه فلسفه هایدگر، فلسفه های اگزیستانس، فلسفه سیاسی و پست مدرنیسم است. عبدالكریمی از منتقدان جدیِ نگاه سیاسی به مقوله فرهنگ، علوم انسانی اسلامی و اسلامی سازی دانشگاه ها است و اعتقاد دارد باید رویكرد اونتولوژیك جایگزین رویكردهای تئولوژیك (كلامی-الهیاتی) و ایدئولوژیك شود. او بر بازخوانی سنت فكری متفكرانی همچون علی شریعتی و احمد فردید تاكید می كند و رویكرد صاحبنظرانی چون عبدالكریم سروش، مصطفی ملكیان و محمد مجتهد شبستری نسبت به متون مقدس را مورد نقد قرار داده است. او معتقد به امتناع تفكر در ایران به علت غلبه تفكر تئولوژیك است. همچون آثار او می توان به: «پایان تئولوژی (دوجلدی)»، «شریعتی و سیاست زدگی»، «رهایی بخشی یا سلطه: نقدی بر نظام آموزش و پرورش ایران» و «شریعتی و تفكر آینده ما» اشاره نمود. علیرضا شجاعی زند در سال ۱۳۳۸ در تهران به دنیا آمد. تحصیلات خویش را در رشته راه و ساختمان در هنرستان صنعتی تهران گذراند. در سال ۱۳۶۴ از دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی فوق دیپلم راه و ساختمان گرفت و در سال ۱۳۷۲ كارشناسی علوم اجتماعی خویش را از دانشگاه تهران دریافت كرد. مقطع كارشناسی ارشد جامعه شناسی را در سال ۱۳۷۵ در دانشگاه تهران گذراند و در سال ۱۳۸۰ موفق به دریافت دكتری جامعه شناسی از دانشگاه اصفهان شد. وی الان استادیار گروه جامعه شناسی دانشگاه تربیت مدرس است. همچون تالیفات وی می توان به «دین در زمانه و زمینه مدرن»، «نقش دین در توسعه» و «تكاپوهای دین سیاسی» اشاره نمود. در این درس-گفتگو چه می گذرد؟ امنیت و آزادی همواره بعنوان دو اصل اساسی و لازمه تحقق جامعه سیاسی مطرح می شوند. از جهت پذیرش كلی این دو اصل، تفاوتی میان نظریات و آرا گوناگون در حوزه سیاست وجود ندارد. حتی از جهت تقدم و تأخر هم اغلب پذیرفته می شود كه آزادی بدون برخورداری از امنیت ممكن نیست و امنیت شرط آزادی است؛ و از سوی دیگر، آزادی لازمه برقراری امنیت پایدار می باشد و بدون آن امنیت دوام و حتی مطلوبیت ندارد؛ پس میان امنیت و آزادی رابطه ای دوسویه برقرار است. بنابراین، مساله بر سر حدود و نسبت این دو عنصر است. پرسشی كه در اینجا و در نسبت با وضعیت ما ظهور می كند، فهم ما از مقوله بحران و امنیت و گفتمانی است كه مفهوم بحران و مفاهیم امنیتی در آن محوریت می یابد. به این معنا كه در تحلیل و فهم كلیه مناسبات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و حتی علمی-فرهنگی، مفاهیم و تعابیر امنیتی نقش پیدا می كنند و فهم ما در چهارچوب این مفاهیم رقم می خورد كه این خود باعث بسط قلمرو بحران و در نتیجه امنیتی شدن ساحت های مختلف جامعه است. این برنامه ها از ۲۶ بهمن ماه در خیابن انقلاب، دانشگاه تهران برپا می شود و امكان شركت مجازی (آنلاین) هم وجود دارد. علاقه مندان برای كسب اطلاعات بیشتر می توانند به سایت مدرسه آزاد فكری رجوع كنند.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب