چرا قیام گوهرشاد نماد عفاف و حجاب شد؟
نور معرفت: به گزارش نور معرفت، رضاخان با اصرار بر روشنفکری می خواست هویت ملت را از آنها بگیرد و به جای آن، فرهنگ بیگانه ای که مردم با آن مخالف بودند را به بهانه روشنفکری به آنها تحمیل کند. تصمیمات رضاخان برای بقای حکومتش جز نابودی، ثمری نداشت. همچون اقدامات او قانون کشف حجاب بود که یکسال پس از بازگشت او از ترکیه، این قانون در ایران الزامی شد.
به گزارش نور معرفت به نقل از ایسنا، فرهنگ هر ملتی از پوشیدن نوع لباس، آداب و رسوم و اعتقادات آنها شکل گرفته است و نفوذ به اعماق یک فرهنگ شکل گرفته کار ساده ای نیست. فرهنگ هر انسان مانند یک نماد برای او به حساب می آید که با آن، خویش را معرفی می کند.
روز ۲۱ تیرماه سال ۱۳۱۴ همان روزی بود که روحانیون متعهد و متدین نسبت به روی کار آمدن رضاخان و اقدامات او بخصوص بعد از بازگشت از ترکیه اعتراضات شدیدی داشتند. اعتراضاتی که مبنای آن کشف حجاب و مخالفت رضاخان با اسلام و بهای این اقدامات، شهادت ده ها انسان بی گناه بود.
در مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگ و ادب پایداری، این گونه از قیام گوهرشاد یاد شده است؛ «قیام مسجد گوهرشاد در زمان خود یکی از اتفاقات مهم می باشد چونکه در دوره رضاشاه با عنایت به برخوردهای شدید با هر گونه تحصن در شهر مشهد، این قیام به وقوع می پیوندد و منشاء بعضی از تحولات می شود.
با روی کار آمدن رضاشاه، عصر تجدد و نوگرایی هم با شتاب آغاز می شود. چونکه او مدعی بود وقتی مردم لباس متحدالشکل به پوشند، کلاه پهلوی بر سرگذارند، نسبت به تقیدات دینی سست شوند متمدن خواهند شد. هر چند که وی فکر تجددمآبی را از اوایل سلطنت خود درسر می پروراند و متحدالشکل کردن البسه در سال ۱۳۰۷، ماجرای حضور خانواده پهلوی در حرم حضرت معصومه (س) و مخالفت مرحوم شیخ محمد بافقی در سال ۱۳۰۶ و نوع پوشش اعضای خانواده شاه و دیگر اقدامات او موید این حقیقت بود ولی سفر ترکیه این تلقی را تقویت کرد.
مساله کشف حجاب و برخورد با افرادی که حجاب را رعایت می کردند در تمام ایران از سال ۱۳۱۴ بشدت اجرا می شد. مخبرالسلطنه هدایت رئیس الوزراء رضاشاه در مورد تغییر لباس با تمسخر می نویسد:
«۱۷ دی ۱۳۱۴ روز ورود به صحنه تمدن است. مملکت را آوازه تمدن و ترقی فراگرفته است.
مسرورم که می بینم خانم ها در نتیجه معرفت، به وضعیت خود آشنایی یافته اند، نصف قوای مملکت بیکار بود، به حساب نمی آمد، اینک داخل جماعت شده اند.
مبارزه با کشف حجاب در اغلب نقاط وجود داشت ولی تبلور این قیام در مشهد بود و به قول نویسنده ای در مشهد غیرت زیاد بود.»
مرکز اسناد انقلاب اسلامی از زبان قاسم تبریزی پژوهشگر تاریخ معاصر، آورده است:
«در تیرماه ۱۳۱۴ قیام مردم مشهد در صحن مسجد گوهرشاد در اعتراض به حرکت های ضددینی رضاخان توسط قزاق ها و به کمک نیروهای ارتش و شهربانی به خاک و خون کشیده شد. هرچند حادثه گوهرشاد برای اعتراض به تغییر لباس رخ داد. اما اگر بخواهیم در یک جمع بندی دوره حرکت رضاخان را بررسی نماییم تنها بحث بر سر مبحث کشف حجاب نبود، تغییر لباس مردان، تغییر کلاه در دو مرحله، تغییر در حوزه های علمیه، تعطیلی هیات های مذهبی و منع سوگواری امام حسین(ع)، منع برگزاری مجالس ختم علما، تشکیل مدارس مختلط، حذف آموزش کتب دینی در مدارس همه و همه بعدها بشکلی فاجعه بار در گوهرشاد خویش را نشان داد.»
«با آغاز قضیه کشف حجاب آیت الله شیخ عبدالکریم حائری مرجع تقلید شیعیان و رئیس حوزه علمیه قم نامه ای به رضاخان می نویسد با این مضمون که این خلاف حکم صریح قرآن است و این قانون را اجرا نکنید چونکه مسئله کشف حجاب ۲ بخش دارد: یکی به ممنوعیت حجاب مربوط می شد و دیگری به خود کشف حجاب؛ یعنی افرادی که محجبه هستند می بایست توسط پاسبان و ژاندارم حجاب خویش را بردارند اما محمدعلی فروغی نخست وزیر در جواب نامه ای تهدیدآمیز به ایشان ارسال کرد.»
رفته رفته خشم عمومی مردم ضد این حرکت شدت یافت، اعتراضات مردم در شیراز به دستگیری، زندانی و تبعید علمای آن منطقه منجر گردید. داستان قیام مسجد گوهرشاد از آنجا شدت یافت که بعد از برگزاری جلسه های مخفیانه روحانیون مشهد تصمیم گرفته می شود که آیت الله حاج حسین قمی به تهران برود و مستقیماً با رضاخان وارد مذاکره شود اما او را در باغ سراج الملک توقیف و ممنوع الملاقات کردند.
انتشار این واقعه در مشهد باعث خشم دوستداران آیت الله قمی شد و در مسجد گوهرشاد تحصن کردند. متعاقب آن اعتراض علمای مشهد در حرم مطهر امام رضا ضد السلام به قتل عام مردم و دستگیری ۳۸ روحانی، تبعید ۳ مرجع تقلید آیات (میرزا محمد آقازاده خراسانی، سیدعبدالله شیرازی و سید یونس اردبیلی) و تبعید عده دیگر شد.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب