پیام های حماسه حسینی ۲۴ ؛
حیا و خجالتی بودن دو چیز مجزا است
به گزارش نور معرفت، به مناسبت فرارسیدن ایام عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین ضد السلام در سلسله مطالب پیام های حماسه حسینی به واکاوی زمینه ها و اهداف نهضت سرخ حسینی می پردازیم.
خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه: عاشورا نه یک حادثه که یک فرهنگ است؛ فرهنگی برخاسته از متن اسلام ناب محمدی که نقش حیاتی را در استقامت ریشه ها، رویش شاخه ها و رشد بار و برهای آن ایفا کرده است. نهضت عاشورا هیچ وقت در محدوده زمان و جغرافیای خاصی محصور نمانده است، بلکه همواره الهام بخش تشیّع در جهت حرکت ها، جنبش ها و قیام های راستین شیعه بلکه خیلی از نهضت های آزادی خواهانه دیگر در مقابل کانون های ظلم و کفر و نفاق بوده است. علما و اندیشمندان مسلمان همواره برای حراست از کیان فرهنگ عاشورا، نه فقط آنرا در طول اعصار متمادی بازگو کرده است، بلکه حتی به بازسازی آن و پاسداری از ارزش های ناشی از آن پرداخته است. بازسازی مضامین و مفاهیم بلند فرهنگ عاشورا در هر عصر و زمانی به فراخور حال آن زمان، تاثیر بسیار شگرف و سازنده ای در راه پیشبرد اهداف مقدسی همچون نشر معارف و فرهنگ اسلام ناب، بر جای نهاده است. تاریخ شیعه گواه صادق و روشنی از این بازسازی ها است.
گفتار آیت الله مصباح در عین برخورداری از صلابت و متانت، بی پیرایگی خاص خویش را داشت، و از برکات وجود شخصیت گرانقدری نشأت می یافت که زبانش بیان قرآنی، دلش مالامال از عشق الهی، و جانش لبریز از محبت و ارادت به حضرت ختمی مرتبت (ص) و خاندان عصمت و طهارت (ع) بود. درصددیم به مناسبت فرارسیدن ایام عزاداری حضرت اباعبدالله الحسین ضد السلام در سلسله مطالب «پیام های حماسه حسینی» به واکاوی زمینه ها و اهداف نهضت سرخ حسینی بپردازیم.
آنچه در ادامه می خوانید بخش بیست و چهارم از سلسله درس های عاشورایی آیت الله محمدتقی مصباح یزدی می باشد که در ماه محرم ۱۴۲۱ ایراد گردید:
نگرش غرب نسبت به نظارت بر امور معنوی
تا این جا فردگرایی و جامعه گرایی در امور مادی انسان بود، اما در امور معنوی چگونه است؟ اگر رفتاری باعث ضرر معنوی برای جامعه بشود، آیا آن جا باید بر کار دیگران نظارت کرد یا نه؟
تا به حال صحبت از فردگرایی و جامعه گرایی در امور مادی بود. اقتضای فرد گرایی اینست که، جایی که نفع و ضرر کار فردی از جامعه به ما مربوط نمی گردد، آن فرد را رها نماییم. این چیزی است که امروزه کم و بیش در غرب حاکم است، و اصطلاحاً به آن اندیویژوالیزم می گویند.
اما کسانی از غربیها که گرایش اجتماعی دارند، و جامعه گرا هستند، نظارت بر کار دیگران را فقط در امور مادی صحیح می دانند. اما در جایی که اعمال افراد در ارتباط با امور معنوی، مانند کفر و ایمان و حق و باطل می شود، این گروه هم می گویند به تو چه! این جا دخالت در امور دیگران است! در غرب، آن جا که اعمال افراد در ارتباط با دین، اخلاق، و معنویات سایر افراد می شود، آن جا به صورت کامل حق فرد است و به هیچکس اجازه داده نمی گردد که در آن دخالت کند.
نگرش اسلام نسبت به نظارت بر امور معنوی
اسلام با هر دو نگرش فوق مخالف است. اسلام مردم را بگونه ای تربیت می کند که، همیشه به فکر دیگران باشند. حتی در نماز هم که رابطه فرد با معبود است، مسلمانان باید بگویند «ما»، و نگویند «من». و در امور اجتماعی که افراد با یکدیگر رابطه دارند، نظارت اجتماعی، فقط به امور مادی ختم نمی گردد، بلکه افراد باید به امور معنوی هم توجه داشته باشند. اگر کسی کاری را انجام می دهد که باعث فساد معنوی جامعه می شود، باید از آن نهی کرد. بلکه در امور معنوی نهی از منکر واجب تر است. چونکه روح انسان و معنویات بر بدن و مادیات برتری دارد، چونکه مادیات فانی است و تمام می شود، اما امور معنوی الی الابد باقی خواهد ماند. کسی که مرتکب گناهی می شود و مقرر است به عذاب ابدی مبتلا بشود، این را نمی توان با کسی که خویش را در آتش می اندازد، تشبیه کرد. اگر شما می بینید که کسی می خواهد خویش را درون چاه بیندازد، یا خویش را از بالای پل درون رودخانه پرت کند تا غرق شود، یا در آتش بیندازد و خویش را بسوزاند، وجدان شما، اجازه نمی دهد بگذارید که او چون خودش خواسته و به خود او مربوط می شود هر کاری می خواهد بکند.
اگر بینی که نابینا و چاه است *** اگر خاموش بنشینی گناه است
بنا بر این کسی که می خواهد خویش را در آتش بیندازد، شما نباید بگذارید. اینکه آتش دنیایی است و یک سوختن چند ساعتی است، درد و سوزشی است که چند ساعت عارضش می شود، بعد هم تمام می شود و می میرد. اما اگر کاری باشد، که باعث افتادن در آتش ابدی باشد، به طریق اولی باید جلوی او را گرفت. «کُلٌّمَا نَضِجَتْ جُلُودُهُمْ بَدَّلْناهُمْ جُلُوداً غَیْرَهَا لِیَذُوقُوا الْعَذَابَ»، «هر گاه پوست تن آنها پخته شود و بسوزد آنرا پوست های دیگری جایگزین سازیم، تا عذاب را بچشند» خداوند می فرماید که کافران در جهنم می سوزند تا پوست ها آنها می سوزد و خاکستر می شود، مجدداً بر بدن ایشان پوست جدید می روید؛ و این روند تمام شدنی نیست. مگر این افراد چه کاری کرده اند؟ خداوند می گوید این افراد از فرمان او سرپیچی کرده و مرتکب گناه شده اند. وقتی شما می بینید کسی چنین گناهی مرتکب می شود که سرانجام آن، صدها مرتبه بالاتر از اینست که آن فرد خویش را در آتش این دنیا بیندازد و بسوزاند، چون این آتش یک ساعت و دو ساعت است و تمام می شود، اما عذاب اخروی و آتش جهنم، عمر ابدی دارد و انسان را دائماً می سوزاند، و عذاب تمام نشدنی به بار می آورد، آیا آن جا وجدان انسان بیش تر اقتضا نمی کند که دست این فرد را بگیرد و او را از گناه دور کند؟
امر به معروف و نهی از منکر در اسلام فقط به ضررهای مادی مربوط نیست، بلکه اسلام می گوید جلوی گناه را هم بگیرید. چونکه گناهکار به عذاب ابدی آخرت گرفتار می شود.
نگرش قرآن به امر به معروف و نهی از منکر
در میان همه آیاتی که بر امر به معروف و نهی از منکر دلالت دارند، دو آیه ۶۷ و ۷۱ از سوره توبه دارای خصوصیت خاصی هستند: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ اُولِیاءُ بَعْض یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْکَرَ وَ یُقِیمُونَ الصَّلوةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکوةَ وَ یُطِیعُونَ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ اُولئِکَ سَیَرْحَمُهُمُ اللَّهُ اِنَّ اللَّهَ عَزِیزٌ حَکِیمٌ»؛ (توبه، ۷۱) «اَلْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُم مِنْ بَعْض یَأْمُرُونَ بِالْمُنْکَرِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ وَ یَقْبِضُونَ أَیْدِیهُمْ نَسُوا اللَّهَ فَنَسِیَهُمْ اِنَّ الْمُنافِقِینَ هُمُ الْفاسِقُونُ» (توبه، ۶۷) خداوند می فرماید مؤمنان و مؤمنات نسبت به هم ولایت دارند، و به دنبال این ولایت و در پرتوی آن است که امر به معروف و نهی از منکر می کنند. این ولایت را به هر معنایی بگیریم چه به مفهوم محبت و چه به معنای نوعی سلطه و قدرت قانونی باشد یا به هر معنای دیگر، برای اینست که دیگران را از کار زشت باز دارند. چونکه انسان اگر بخواهد در جامعه کسی را از گناه دور کند، باید نوعی تسلط و حق قانونی بر آن فرد داشته باشد، تا بتواند این کار را انجام بدهد.
در فرهنگ غرب چنین حقی را به کسی نمی دهند، که کسی بتواند مانع ارتکاب گناه از دیگری بشود، و یا در امور دینی و معنوی سایر افراد جامعه دخالت کند. اگر کسی هم این کار را بکند، به او می گویند به تو چه! ولی در اسلام، این گونه نیست؛ بلکه می گوید همه یکی هستند، و همان گونه که خویش را از گناه دور می کنند، وظیفه دارند دیگران را هم از گناه دور کنند. علاوه بر آن بینشی که بر مبنای امر اخلاقی و عاطفه انسانی می گوید اگر انسانی مقرر است در اثر گناه بسوزد، نگذار بسوزد؛ اسلام می گوید، امر الهی بر ما واجب می کند که نگذاریم بسوزد. بلکه این کار، اوجب واجبات است، طبق آن روایت که فرمود: «اِنَّ الاَْمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ … فَریضَةٌ عَظیمَةٌ بِها تُقامُ الْفَرائِض» (تهذیب الاصول، ج ۶، ص ۱۸۱، ) مهم ترین وظیفه ای که خدا بر بندگانش واجب کرده است، امر به مشهور است. «بها تقام الفرایض»، اگر امر به معروف و نهی از منکر اجرا نشود، سایر فرایض هم ترک خواهد شد، بقای سایر فرایض در جامعه، در گرو اینست که امر به معروف و نهی از منکر اجرا شود. اگر در جامعه به امر به معروف عمل شد به سایر واجبات هم عمل خواهد شد، و اگر امر به معروف ترک شد، بقیه واجبات هم ترک می شود. پس برای اینکه آمر به معروف بتواند به دیگری به زبان گوشزد کند و بعد عملاً جلوی او را بگیرد، باید نسبت به او نوعی ولایت داشته باشد. یعنی قانون باید به او یک تسلط قانونی بدهد که بتواند جلوی او را بگیرد. این نوعی ولایت است، شاید منظور خداوند که می فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ اُولِیاءُ بَعْض» اینست که خدای متعال چنین ولایتی را به مسلمانان داده است که نسبت به همدیگر بتوانند امر به معروف و نهی از منکر کنند.
معنای دیگری که میتوان برای ولایت ذکر کرد همان معنای معروف «دوستی» است. یعنی چون مؤمنان و مؤمنات نسبت به همدیگر محبت دارند، یکدیگر را دوست دارند، و دلسوز همدیگر هستند، بنابراین نمی خواهند به گناه مبتلا شوند، نمی خواهند کاری بکنند و راهی بروند که نهایت آن، عذاب ابدی هست. آن محبت حاکم بر مؤمنان و مؤمنات ایجاب می کند که امر به معروف و نهی از منکر در بین آنها وجود داشته باشد. شاید در این آیه از هر دو معنا بتوان استفاده نمود. اما وقتی خداوند در مقابل مؤمنان صحبت از منافقان می کند، می فرماید: «اَلْمُنافِقُونَ وَ الْمُنافِقاتُ بَعْضُهُم مِنْ بَعْض» و نمی فرماید: «بَعْضُهُمْ اُولِیاءُ بَعْض» و به جای «یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ»، می گوید: «یَأْمُرُونَ بِالْمُنْکَرِ وَ یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ» در این جا چند سوال مطرح است که در حد توان و ظرفیت، به بررسی آن می پردازیم.
چرا قرآن در مقابل مؤمنان تعبیر منافقان را آورده است؟
پرسشی که در این جا مطرح می شود اینست که چرا خداوند در مقابل مؤمنان نمی فرماید «الکافرون و الکافرات»؟ چرا در مقابل «و المؤمنون و المؤمنات یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر»، تعبیر «الکافرون والکافرات، یأمرون بالمنکر و ینهون عن المعروف»، را نیاورده است؟
در جواب این سوال میتوان اظهار داشت: چونکه منافقان کسانی هستند که در جامعه اسلامی زندگی می کنند و تظاهر به ایمان دارند و در ظاهر، تمامی ارزش های اسلامی را پذیرفته اند اما به هیچیک از باورهای دینی اعتقاد قلبی ندارند. در ظاهر با مسلمان ها همراهی می کنند ولی در پنهان با آنان دشمنی دارند، و در هر زمان مناسبی که بتوانند به مسلمان ها ضربه می زنند.
بر خلاف کافران که در جامعه اسلامی نیستند، و اگر هم در بین آنها زندگی کنند به صورت علنی مواضع خویش را ضد ارزش های اسلامی اعلام می کنند. بنابراین مسلمانان آنها را می شناسند و مرزی میان خود و آنها دارند. چونکه در جامعه کفر همه کافر هستند و علناً ارزش های اسلامی را قبول ندارند و منکر می شوند. بنابراین ضرورتی ندارد کسی تظاهر به ایمان کند.
بنابراین، منافقان در جامعه اسلامی رسوخ می کنند و به ارزش های اسلامی اعتراف دارند و تظاهر به ایمان می کنند؛ اما دین مردم را نشانه می روند و به هر مکر وحیله ای دست می زنند تا مردم را از دین جدا کنند. بنابراین خداوند در قرآن کریم می فرماید: «اَلْمُنافِقُونَ وَالْمُنافِقاتُ»، یعنی مؤمنان باید مواظب دین خود باشند، منافقانی درون جامعه اسلامی هستند، که امر به منکر و نهی از معروف می کنند.
ولایت مؤمنان بر یکدیگر
خداوند در رابطه با مؤمنان فرمود: «المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیا بعض»، ولی در باره منافقان می فرماید: «المنافقون و المنافقات بعضهم من بعض»، چرا خداوند فرمود بعضی از مؤمنان بر برخی دیگر تولّی دارند ولی منافقان همه یکپارچه هستند؟
این مسأله را از دو جهت میتوان بررسی کرد. اگر «بعضهم اولیا بعض» را به معنای ولایت بگیریم، یعنی مؤمنان نسبت به همدیگر ولایت دارند. برای اینکه مؤمنان بتوانند بر یکدیگر امر و نهی کنند، باید یک مجوز قانونی و تسلط قانونی، داشته باشند. بنابراین خداوند می فرماید: مؤمنان بر یکدیگر ولایت دارند. پس خداوند یک ولایت، و قدرت قانونی برای آنها جعل کرده است تا بتوانند در کار یکدیگر دخالت و نظارت کنند، و این امر و نهی را به خوبی انجام دهند.
اما در مورد منافقان که می خواهند به وسیله «امر به منکر» و «نهی از معروف» دین را از مردم بگیرند، و به اصل دین حمله کنند، آنها دیگر نیاز به ولایتی ندارند. چونکه ولایت یک حق قانونی می باشد، و قانون در هیچ جامعه ای امر به منکر را تجویز نمی نماید.
اما اگر «بعضهم اولیا بعض» به مفهوم دوستی و محبت باشد، یعنی بعضی از مؤمنان دوست برخی دیگر هستند و نسبت به هم محبت دارند؛ بنابراین وقتی می بینند ضرر و زیانی متوجه برادر مؤمنی می شود، نگران می شوند و می کوشند او را متوجه این ضرر کنند. مؤمنان به سبب اینکه نسبت به همدیگر محبت دارند، بنابراین به یکدیگر امر و نهی می کنند. مؤمنان نمی خواهد رفیق و برادر و خواهر ایمانی آنها، در آتش جهنم بسوزد.
اما منافقان مانند مؤمنان دلداده یکدیگر نیستند. هر کدام از آنها به فکر منفعت خود می باشد، «تَحْسَبُهُمْ جَمِیعاً وَ قُلُوبُهُمْ شَتَّیَ» ۱خداوند در قرآن کریم می فرماید شما منافقان را در یک جبهه مشترک می بینید که جمع شدند، و با هم کار می کنند. در ظاهر بین آنها اجتماع و هماهنگی و اشتراک و مشارکت است، اما دل های آنها از هم پراکنده است. اینها در دل خود مِهر و محبتی نسبت به هم ندارند. اگر منافع شخصی آنها تأمین نشود حتی یکدیگر را ترور می کنند. چون هر کسی به فکر منافع خود می باشد. اگر اجتماعی را هم می سازند، و یا در بعضی از کارها با هم مشارکتی داردند، به خاطر اینست که دامی برای تأمین منافع خود گسترانده باشند. اگر در این اجتماع و مشارکت تزاحمی پیدا کنند و منافع شخصی آنها به خطر بیافتد، همه چیز تمام می شود و کنار می رود. بنابر این منافقان نسبت به یکدیگر، محبتی ندارند.
پس بر مبنای مطالب فوق میتوان چنین نتیجه گرفت که منافقان نسبت به هم محبتی ندارند. و همینطور قدرت قانونی هم برای امر و نهی، ندارند. اما مؤمنان هم نسبت به هم محبت دارند؛ بنابراین نسبت به یکدیگر دلسوزند و یکدیگر را امر و نهی می کنند؛ چونکه نمی خواهند برادر و خواهر ایمانی آنها در جهنم بسوزد. و همینطور خدا چنین قدرت قانونی برای امر به معروف ونهی از منکر به آنها داده است. پس آنان نسبت به هم ولایت دارند. نکته دیگر اینکه در مورد مؤمنان می فرماید: «وَ الْمُؤْمِنُونَ وَ الْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ اُولِیاءُ بَعْض» و بعد می فرماید: «یَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ» اینست که مؤمنان یکدیگر را دوست دارند و نسبت به هم ولایت دارند. ولی در مورد منافقان تعبیر اولیا نمی آورد، بلکه تعبیر «بَعْضُهُم مِنْ بَعْض» آورده می شود؛ چونکه می خواهد بگوید منافقان در «امر به منکر» خود، با هم وابستگی دارند و همکاری می کنند و اشتراک و اجتماعشان در باطل است.
چگونه در جامعه اسلامی امر به منکر و نهی از معروف امکان دارد؟
سوال معماگونه ای که این جا مطرح می شود اینست که چگونه در یک جامعه، افرادی هستند که به کار بد و منکر امر می کنند؟ چونکه در هر جامعه ای، منکر به معنای زشت و بد است. چگونه مردمی در یک جامعه پیدا می شوند و به زشتی ها امر می کنند؟ در جامعه اسلامی که همه به ارزش های اسلامی اعتراف دارند و تظاهر به ایمان می کنند چگونه افرادی می آیند و به منکر امر می کنند؟ چگونه در جامعه اسلامی کسانی جرأت پیدا می کنند، به افراد جامعه دستور بدهند، که کار بد بکنید. و حتما این افراد هدفی را تعقیب می کنند و مطمئن هستند که وقتی این حرف را می زنند، کسی هم از آنها تبعیت می کند. چونکه اگر قرار باشد آنها بگویند کار زشت بکنید، بروید دزدی کنید، فسق و فجور بکنید کسی هم به آنها گوش ندهد، آنها چه داعی دارند «امر به منکر» کنند؟ لابد این امر و نهی ای که می کنند، اثری در جامعه دارد که آنها این همه تلاش می کنند و می خواهند منکر در جامعه تحقق پیدا کند. پس سوال معما گونه اینست که چه طور در جامعه اسلامی کسانی پیدا می شوند که به کار زشت امر می کنند، و این امر آنها مؤثر هم واقع می شود؟ چرا این کار را می کنند؟ و چرا مردم می پذیرند؟
در این جا باید بررسی نماییم که منظور از معروف و منکر چه می تواند باشد. اگر منظور از منکر به اصطلاح طلبگی منکر به حمل اوّلی باشد، یعنی کسی بیاید در جامعه به مردم بگوید، بیایید کار بد بکنید، کار خوب نکنید، احتمال اینکه چنین کاری از یک عاقل سر بزند و این گونه امر به منکر بکند و تأثیری هم در مردم داشته باشد، نزدیک به صفر است. چونکه مردم همه ارزش ها را باور دارند و اجازه نمی دهند کسی بیاید و آشکارا بگوید که کار بد به مفهوم حمل اولی ذاتی، بکنید. مسلماً مراد قرآن از اینکه می گوید منافقان امر به منکر می کنند، منکر به مفهوم حمل اولی ذاتی، نیست. بلکه مراد اینست که منافقان به مصادیق معروف و منکر امر و نهی می کنند. یعنی اینکه به چیزی امر می کنند که مصداق منکر است، نه مفهوم منکر. آنها مردم را به کارهایی دعوت می کنند که در واقع منکر است، منتها این مصادیق منکر را بعنوان معروف و کارهای خوب معرّفی می کنند.
منافقان با سوء استفاده از مفاهیم و با بهره گیری از روش های مغالطی و روش های تبلیغی غلط و شیطانی مردم را به منکر امر می کنند. آنها نخست زمینه ای را فراهم می کنند که یک سری از کارها «خوب» وانمود شود؛ و مردم چنین تلقی کنند که این کارها خوب است. بعد به مردم می گویند که این کارهای خوب را که در واقع همان مصادیق کارهای زشت و بد است انجام بدهید. و از سوی دیگر روی یک سری از کارهای خوب آنچنان تبلیغ می کنند که وانمود می شود این کار بد است. بعد به مردم می گویند که این کارهای بد را که در واقع همان مصادیق کارهای خوب است انجام ندهید. این گونه نیست که به صورت مستقیم بیایند و به مردم بگویند کار بد بکنید. این مسلّم است که هیچ عاقلی، چنین حرفی نمی زند، و هیچ عاقلی به چنین حرفی گوش نمی دهد. پس آنها مصادیقی از افعال منکر را به نام خوب به مردم معرفی می کنند، و آن گاه می گویند انجام دهید.
سؤالی که این جا مطرح می شود اینست که چگونه می شود معروف را بعنوان منکر و منکر را بعنوان معروف به مردم معرفی کرد؟ بحمدالله در جامعه ای که ما حالا در آن زندگی می نماییم، مصادیق فراوانی یافت می شود؛ ما نباید تعجب نماییم، چونکه ریشه های نفاق و شاخه هایی از آن هنوز در کشور ما وجود دارد، که این کار را می کنند.
برای اینکه بحث روشن شود چند مثال کوچک می آوریم. سابقاً در جامعه ما برای خانم ها یک مفهوم ارزشی وجود داشت به نام «حیا». همه خوب می دانیم یکی از صفات خوب برای زن ها حیا است. البته حیا برای مردها هم خوب است، ولی برای خانم ها یکی از صفات برجسته است.
و قرآن هم یکی از واژه هایی که به کار می برد و از آن تعریف می کند همین واژه حیا و استحیاء است. و حتی در داستان دختران شعیب که از سوی پدر خود آمده بودند پیش حضرت موسی که او را به منزل دعوت کنند، می گوید «فَجَاءَتْهُ اِحْداهُمَا تَمْشِی عَلی اسْتِحْیَاء قالَت إِنَّ اَبِی یَدْعُوکَ»؛ ۱ یکی از دختران با یک حالت حیا و شرم آمد پیش موسی، خیلی آرام و در حالیکه سر بزیر انداخته بود، گفت پدرم تو را دعوت می کند که مزد زحمتی که کشیدی به تو بدهد، «تَمْشِی عَلی اسْتِحْیَاء» خداوند این حیا را با یک زبان مدح آمیزی بیان می کند و می گوید که با حالت شرم و حیا آمد پیش حضرت موسی (علیه السلام). خوب این حیا در فرهنگ ما جای خویش را دارد.
منافقان می آیند، می گویند این شرم و حیا از همان خجالت است. اینکه زن حیا دارد یعنی خجالتی است. و انسان خجالتی در دنیا هیچ کار نمی تواند انجام بدهد. بنابراین انسان خجالتی یک انسان بی عُرضه است. و علم روان شناسی می گوید خجالت کشیدن بد است. اگر دختری از یک پسری خجالت بکشد، این بد است. چونکه نمی تواند خواسته خویش را برای او بیان کند و حق خویش را از او بگیرد. پس دختر نباید از پسر خجالت بکشد. اینکه مردم می گویند انسان باید شرم داشته باشد، دختر در مقابل مرد نامحرم، نباید خیلی پررویی کند، بی خود می گویند؛ و این اشتباه است. دختر باید پر رو باشد، بتواند در مقابل دیگران حرف خویش را بزند، کار خویش را انجام بدهد، باید از خود دفاع کند. و حتی نمونه تاریخی از خاندان عصمت هم مانند حرکت حضرت زینب (علیه السلام) می آورند.
بله اینکه دختر باید از خود دفاع کند، بتواند وظیفه شرعی خویش را انجام دهد، بتواند سخنرانی کند آن طور که حضرت زینب (علیه السلام) سخنرانی کرد، اینها همه نقطه های مثبتی است. اما دختری که هنوز ازدواج نکرده، باید مقابل یک مرد بیگانه احساس شرم داشته باشد. این هم یک ارزش است. منافقان این دو تا را با هم قاطی می کنند، می گویند حیاداشتن یعنی خجالتی بودن، خجالتی بودن هم یعنی بی عُرضه بودن. پس برای اینکه انسان خجالتی نباشد باید شرم و حیا را کنار گذارد. برای اینکه پررویی بین بچه ها ملکه بشود باید دختر و پسر با هم معاشرت داشته باشند. دیگر حدی هم برای این معاشرت ها نباید در نظر گرفت. در برنامه های چهارشنبه سوری بروند با هم برقصند، تا خجالتی بار نیایند.
پس منافقان اول معاشرت پسر و دختر را به صورت یک امر فرهنگی جلوه می دهند و روی آن کار می کنند، و می گویند که مفهوم حیا از قبیل خجالت و بی عرضگی است، و این را باید برداشت. راه رسیدن به این هم معاشرت پسر و دختر است. بعد می گویند پس دختر و پسر را آزاد بگذارید تا با هم بروند معاشرت کنند. این جا «یَأْمُرُونَ بِالْمُنْکَرِ» مصداق می یابد..
حتی امکان دارد برای اشاعه آن از بودجه بیت المال پول هم بدهند. منافقان هیچگاه نمی آیند بگویند کار بد کنید، ابتدا زمینه ای را فراهم می کنند و به مردم چنین وانمود می کنند که این خوب است، آن وقت «یَأْمُرُونَ بِالْمُنْکَرِ» یا زمینه فرهنگی را فراهم می کنند که فلان کار معروف بد است، آن وقت «یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ» و این کار نیاز به نفاق دارد، نه کفر.
کافر آنچه می خواهد مستقیم می گوید. اینکه خداوند فرمود «المنافقون و المنافقات»، و نفرمود «الکافرون و الکافرات» به این جهت که این کار از نفاق بر می آید، باید وانمود کند که ما هم اسلام را دوست داریم به احکام اسلام معتقدیم، باید کار خوب انجام داد، اما حیا کار خوبی نیست؛ چونکه سبب خجالتی شدن می شود و این بد است و بدها را باید کنار بگذاریم. بنابر این حیا از اسلام نیست. یا دست کم قرائت ما از اسلام این نیست. در قرائت قدیمی ها از دین می گفتند که اسلام حیا و شرم را دوست دارد، قرائت جدیدی ها از اسلام اینست که حیا بسیار چیز بدی است. پس تا زمینه فرهنگی در جامعه پیدا نشود، امر به منکر معنا پیدا نمی نماید. و از سویی مفاهیم و ارزش هایی را مطرح و ترویج می کنند که در جامعه، دیگر جایی برای امر به معروف باقی نماند. یعنی آنچنان در مقالات، در روزنامه ها، و در سخنرانی ها و رسانه های مختلف به مردم القا می کنند که دخالت کردن در امور اعتقادی و ارزشی و اخلاقی دیگران فضولی است و فضولی هم کار بدی است که دیگر اگر به یک کسی گفتند چرا نماز نخواندی؟ می گوید به تو چه! شما چه حق دارید در کار دیگران فضولی کنید؟ یا اینکه می روند در پارک و مشروب می خورند، مست می شوند و با شیشه مشروب به جان هم می افتند، تو چه حق داری می گویی نکن!؟ این فضولی است.
چرا ما در کار دیگران فضولی کنیم؟ پس اول زمینه فرهنگی آنرا فراهم می کنند، که اینها فضولی است، و فضولی بد است. آن وقت «یَنْهَوْنَ عَنِ الْمَعْرُوفِ» و کار به آن جا می رسد که ارزش ها جای خویش را با ضدارزش ها عوض می کنند. وای بر کسانی که چنین شرایطی را در جامعه ما فراهم کردند و هنوز درصدد این هستند که آنرا گسترش بدهند و ارزش های اسلامی را به کلی از جامعه محو کنند.
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب