در یادداشتی تبیین شد؛
پدافند غیر عامل در حکومت پیامبر(ص)
نور معرفت: برخلاف تمدن های بشری که غالبا بر پایه جنگ و خونریزی بنا شده بود تمدن اسلامی از ایدئولوژی فکری و استراتژی غیر نظامی برای تامین منافع، سعادت و کمال بشری استفاده نمود.
به گزارش نور معرفت به نقل از مهر، محمد زاهدی مقدم در یادداشتی که در اختیار خبرگزاری مهر قرار داده است به بررسی سیاستها و عملکرد پیامبر اکرم (ص) در مقابله با دشمنان پرداخته است که در ادامه می خوانیم:
استفاده از پدافند غیر عامل، همچون راهبردهای پیامبر (صلی الله مقابل وآله) برای حفظ جامعه اسلامی در مقابل عملیات خصمانه دشمن بوده است. داده های تاریخی نشان میدهد در طول حیات چندین هزار ساله تمدن بشری، جنگ و نزاع همیشه وجود داشته و تمدن ها برای رسیدن به منافع خود از آن استفاده می نمودند.
برخلاف تمدن های بشری که غالباً بر پایه جنگ و خونریزی بنا شده بود تمدن اسلامی از ایدئولوژی فکری و استراتژی غیر نظامی برای تامین منافع، سعادت و کمال بشری استفاده نمود. در بیشتر دوران حکومت نبوی، علوی و حسنی که مجموعاً نزدیک به ۱۶ سال به طول انجامید نوعی سیاست دفاعی غیر مسلحانه بر پایه وحدت و تعامل با قدرت های سیاسی به کار گرفته شد.
در ادامه به تعدادی از با اهمیت ترین تاکتیک ها در حیات ۲۳ ساله پیامبر (صلی الله مقابل وآله) پرداخته می شود:
۱. مکان یابی صحیح برای استقرار نیروها
مکان یابی صحیح، اصلی حیاتی برای استقرار نیروها و راهبردی غیر مسلحانه برای حفظ جان آنها بوده است. حجاز بعنوان زادگاه پیامبر و خاستگاه تمدن اسلامی همچون مکان هایی است که جنگ و نزاع های قبیله ای رویکرد غالب آن منطقه بوده، با ظهور اسلام و شکل گیری دولت اسلامی توسط پیامبر - بعنوان یک قدرت نوظهور در تعاملات سیاسی آن روز دنیا - توجهات را به سمت این منطقه معطوف نمود. با آنکه پیام اسلام، پیام صلح و دوستی بوده اما برای قدرت های داخلی و خارجی شکل گیری چنین حکومتی گران آمده و عَلَم مخالفت و جنگ را با دولت نبوی برافراشتند.
پیامبر گرامی اسلام نیز برای حفظ جامعه اسلامی در مقابل این جبهه سفاک که از جهت ساز و برگ جنگی از سپاه اسلام قدرتمند تر بودند از تاکتیک های دفاعی مختلفی همچون پدافند غیر مسلحانه استفاده نمودند. این استراتژی غیر نظامی توانست جبهه کفر را در بیشتر عملیات، زمین گیر کرده و به شکست بکشاند و کمترین تلفات جنگی را برای هر دو سپاه در پی داشته باشد. هجرت یاران از مکه به حبشه، اختفا، صلح، حفر خندق، تسلط بر مکان های حیاتی، به کارگیری از مناطق صعب العبور برای حفظ سپاه، تعامل و وحدت بین نیروها و استفاده از اخلاق حسنه همچون پدافندهای غیر مسلحانه به کار رفته در مقابل جبهه کفر و شرک بوده است.
مکان یابی صحیح برای استقرار نیروها، تاکتیکی بود که از همان روزهای نخست ظهور اسلام در مکه مورد استفاده پیامبر قرار گرفت و حضرت در مقابل سپاه کفر - که با تمام قدرت در مقابل مکتب توحیدی اسلام صف آرایی نمودند و تلاش می کردند تا با فشار حداکثری مقابل بنیان فکری نهضت و یاران حضرت، وی را به تسلیم در مقابل خود و دست برداشتن از آئین توحیدی مجبور کنند - مبادرت به هجرت یاران به سمت حبشه نمود [۱] و از این طریق، علاوه بر دفاع از جان اصحاب، بستر گسترش اسلام را در آن منطقه نیز فراهم نمود.
توطئه قتل پیامبر نیز در دستور کار مشرکین قرار گرفت که حضرت با بهره گیری از تاکتیک اختفا و فریب، به غار ثور پناهنده شد و حضرت علی مقابل السلام را در بستر خود قرار داد.[۲]
هجرت یاران از مکه به مدینه پیش از ورود خود به مدینه از دیگر اقدامات غیر مسلحانه برای دفاع از جان یاران توسط رسول خدا (صلّی الله مقابل و آله) بوده است؛ چونکه اگر پیامبر خود جلوتر وارد مدینه می شد دشمنان، یاران پیامبر را در مکه امان نمی دادند و آنها را سخت مورد آزار و اذیت قرار می دادند.
در سال دوم هجرت نیز توانستند با تسلط بر مکان های حیاتی مثل چاهای آب بدر دشمن را زمین گیر کرده و تعامل نظامی را برهم زنند. در نبرد «اُحد» نیز با بهره گیری از مناطق صعب العبور و استقرار سپاه اسلام در آن مناطق جان آنان را تضمین و زمینه پیروزی را با کمترین تلفات در نخستین رویارویی با دشمن فراهم کردند.[۳]
استفاده از امکانات شهری و کندن خندق در جنگ احزاب، از دیگر پدافندهای غیر مسلحانه و بازدارنده ای بوده که پیامبر در مقابل جبهه تا بن دندان مسلحِ مشرکین و یهود بهره برد که به پیروزی سپاه اسلام منجر گردید.[۴]
ترفند فریب، از دیگر تاکتیک های غیر مسلحانه دولت نبوی در فتح مکه بوده است. در سال هشتم هجرت و پیش از فتح مکه، پیامبر فرمان داد شعله های آتشی خارج از شهر مکه برپا کنند و از این طریق سپاه اسلام را دوبرابر جلوه داده و اسباب رعب و وحشت را در سپاه کفر ایجاد کنند؛ این شیوه غیر مسلحانه علاوه بر تضمین جان نیروها، سبب فتح مکه بدون جنگ و خونریزی شد.[۵]
۲. وحدت
از دیگر استراتژی های غیر مسلحانه دولت نبوی ایجاد وحدت در میان مردم و سپاهیان برای ایستادگی در مقابل دشمن بوده است چنان که پیامبر (صلی الله مقابل وآله) در جنگ احزاب با ایجاد وحدت بین سپاهیان و شرکت دادن همه آنها در کندن خندق، نشاط را به سپاه تزریق نمود و اسباب پیروزی را فراهم نمود.
در هنگام ورود به مدینه با برقراری وحدت بین قبایل بزرگ و مهاجران مکه که زیر بنای پدیده بزرگ اجتماعی و هسته مرکزی امت اسلامی در مدینه شمرده می شدند و نیز تعامل با یهود ؛[۶] بستر شکل گیری حکومت اسلامی را فراهم نمود و نقشه های شوم مشرکین و جبهه یهود را تحت این قدرت خنثی کردند.
۳. صلح
صلح حدیبیه نمونه پدافند غیر عامل دیگری است که بعد از پیروزی خندق در سال ششم هجرت رخ داد و پیامبر توانست پیروزی بزرگی را بدون هیچ جنگ و خون ریزی برای جامعه اسلامی به ارمغان آورد و بستر نشر آئین اسلام را به سایر ملل جهان فراهم نماید چنان که حضرت ۶۸ نامه از ۱۸۵ نامه ای که برای حکومت ها و بزرگان قبایل و راهبان تنظیم نموده بود، برای قدرت های منطقه و فرا منطقه ای آن روز دنیا مثل امپراطوری رم و ایران ارسال کردند.[۷]
۴. اخلاق
اخلاق حسنه، استقامت و صبر، از دیگر شیوه های غیر مسلحانه پیامبر با مخالفان بوده است. مصداق های زیادی در این زمینه در تاریخ وجود دارد؛ چنان که وقتی آن مرد یهودی روی سر مبارکشان خاکستر ریختند سکوت کردند و با اخلاق حسنه خودشان نوعی پدافند غیرعامل را اجرا کردند و اسباب هدایت وی را فراهم نمودند.
در نبرد احد با آنکه دندان های آن حضرت را شکستند و بدنش زخم های زیادی برداشت اما حاضر به نفرین دشمن نشد و با استقامت خود جان یاران را حفظ نمود.[۸] به فرماندهان جنگ سفارش مؤکد می کرد که به زنان و کودکان تعرض نکنند، دشمن را قطعه قطعه نکنند و هیچ پیرمرد فرتوت و کودکی را نکشند.[۹]
پی نوشت
۱. بیهقی، دلیلهای النبوه، ج ۲، ص ۲۹۸.
۲. سوره انفال، آیه ۳۰.
۳. واقدی، المغازی، ج ۱، ص ۲۱۰.
۴. ابن هشام، السیرة النبویه، ج ۲، ص ۲۱۴.
۵. مغازی واقدی، ترجمه محمود مهدوی دامغانی، ص ۶۲۲.
۶. نصیری، تاریخ تحلیلی صدر اسلام، ص ۱۲۶ - ۱۳۸.
۷. احمدی، مکاتیب الرسول، ج ۲، ص ۳۱۵ به بعد.
۸. ابن سید الناس، عیون الاثر، ج ۲، ص ۳۹۸.
۹. صالحی شامی، سبل الهدی، ج ۹، ص ۱۱۸.
منبع: نور معرفت
مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب